www.wimjongman.nl
(Automatische vertaling, onbewerkt)
Echte vrede of kortstondige wapenstilstand? De islamitische betekenis van 'hudna' en de impact ervan op de onderhandelingen tussen Israël en Palestina
Het Arabische woord voor 'wapenstilstand' heeft verschillende connotaties
J. Micah Hancock | Gepubliceerd: 2 mei 2025
Activisten nemen deel aan een protest voor een staakt-het-vuren in Gaza buiten het Capitool in Washington, VS, op 18 oktober 2023. REUTERS/Leah Millis
In discussies over voorstellen voor een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas – zowel in de huidige oorlog in Gaza die op 7 oktober 2023 begon als in eerdere conflicten – wordt in het Westen vaak voorbijgegaan aan het feit dat de term 'staakt-het-vuren' in onderhandelingen verschillend wordt geïnterpreteerd.
In het westerse denken wordt een staakt-het-vuren vaak gezien als een stap op weg naar een vredesakkoord. Hoewel het kan verwijzen naar louter een stopzetting van het geweld, wordt in de meeste westerse onderhandelingen de stopzetting van de vijandelijkheden gezien als een voorloper van een akkoord dat tot vrede kan leiden.
Het Arabische woord dat vaak wordt gebruikt voor staakt-het-vuren in de onderhandelingen tussen Israël en Hamas heeft in het islamitische denken echter niet die connotaties.
Het Arabische woord hudna (هدنة) kan worden vertaald als 'wapenstilstand' of 'staakt-het-vuren', maar het heeft een belangrijke betekenis in de islamitische rechtspraak en in historisch gebruik.
Definitie en etymologie
Het Arabische woord hudna is afgeleid van de Arabische stam h-d-n (ه-د-ن), wat 'kalm zijn' of 'stil worden' betekent. In het klassieke Arabisch kan het verwijzen naar een tijdelijke overeenkomst om de gevechten te staken. In het moderne standaardarabisch (MSA) verwijst hudna naar een tijdelijke wapenstilstand of staakt-het-vuren tussen strijdende partijen, meestal met een bepaalde duur. Het verwijst niet naar een permanente vrede of verzoening (sulh in het Arabisch), maar betekent eerder een pauze in de gevechten die onderhandelingen, herbewapening of andere strategische hergroeperingen mogelijk maakt.
Gebruik in de islamitische rechtspraak
Het woord hudna heeft ook een gevestigde betekenis en gebruik in de islamitische rechtsgeleerdheid, gebaseerd op passages uit de Hadith (de verzamelde uitspraken van de profeet Mohammed). Het wordt vaak gebruikt in de context van jihad (strijd of oorlogvoering). Het woord hudna komt echter niet voor in de Koran zelf.
Misschien wel het belangrijkste gebruik van het woord hudna in de islamitische traditie en interpretatie is het Verdrag van Hudaybiyyah in 628 n.Chr., een tienjarig bestand tussen Mohammed en de Qoeraisj-stam van Mekka.
De overeenkomst stond de volgelingen van Mohammed toe de pelgrimstocht naar Mekka te maken en verbood vijandelijkheden tussen de twee groepen.
Het staakt-het-vuren duurde echter niet lang. Ongeveer twee jaar later beweerde Mohammed dat de overeenkomst was geschonden, waarop hij de hudna verbrak, Mekka aanviel en de stad veroverde. Het Verdrag van Hudaybiyyah stelde echter vast dat een hudna toegestaan is, zelfs als deze tijdelijk nadelig lijkt voor moslims, zolang deze maar een groter strategisch of gemeenschappelijk belang dient voor de moslims. Voor sommige islamitische juristen vormde dit ook een precedent voor een tijdslimiet voor een dergelijk bestand, die doorgaans niet langer dan tien jaar mag duren.
Hoewel er binnen de belangrijkste stromingen van de soennitische en sjiitische islam verschillende meningen bestaan over een hudna, zijn zij het over een aantal punten eens:
Een hudna is toegestaan wanneer deze de moslimgemeenschap ten goede komt, door levens te redden, troepen te reorganiseren/opnieuw op te bouwen of mogelijkheden te creëren voor de verspreiding van de islam;
Er moet een tijdslimiet aan verbonden zijn, hoewel deze in het belang van de gemeenschap kan worden verlengd;
Alleen de leider van een moslimgemeenschap kan namens zijn gemeenschap een hudna goedkeuren. De hudna mag geen schending van islamitische beginselen inhouden, zoals het permanent omsingelen van moslimgebied, het in gevaar brengen van de vijf pijlers van de islam of het opgeven van moslimrechten;
De hudna kan niet worden geschonden, tenzij er sprake is van verraad door de andere partij.
Een hudna verschilt van vrede (sulh) in die zin dat deze laatste alleen kan worden aangeboden aan een andere moslimstaat of -groep, terwijl een hudna ook aan niet-moslims kan worden aangeboden.
Wanneer een hudna wordt gesloten met niet-moslims, kan zelfs de geringste overtreding worden beschouwd als een schending van de voorwaarden, vooral als de hudna de moslimstrijders in staat heeft gesteld zich te herbewapenen, te hergroeperen of een ander strategisch voordeel te behalen.
Hudna in de moderne geschiedenis
De term hudna wordt door Palestijnse groeperingen gebruikt om al hun staakt-het-vuren-overeenkomsten met Israël tijdens het Israëlisch-Palestijnse conflict te beschrijven.
Recente voorbeelden zijn de afkondiging van een hudna in 2003, tijdens de Tweede Intifada, die onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnse terreurgroeperingen mogelijk maakte, terwijl de Palestijnse groeperingen ook met elkaar konden overleggen over onderlinge coördinatie.
Het einde van Operatie Guardian of the Walls in 2021 ging gepaard met een akkoord over een hudna.
Hoewel Israëlische leiders en onderhandelaars zich bewust zijn van de betekenis en het gebruik van de term, is dit vaak niet het geval bij westerse onderhandelaars. Wanneer westerse leiders westerse waarden en ideeën in de term staakt-het-vuren leggen, begrijpen zij dus het fundamentele uitgangspunt en doel van groeperingen als Hamas bij het voeren van dergelijke onderhandelingen verkeerd.
Dr. Mordechai Kedar, een Israëlische Midden-Oostendeskundige aan de Bar-Ilan Universiteit, heeft vaak gewaarschuwd voor misverstanden over de term en de gevolgen daarvan voor het Israëlisch-Palestijnse conflict.
“Als jij, de moslim, zwak bent en de ongelovige te sterk, kun je hem tijdelijke vrede geven”, legt Kedar uit. ”Ten tweede, als de ongelovige in slaap valt terwijl hij op wacht staat, kun je met hem doen wat je wilt, zelfs tijdens de tijdelijke vrede, want dat is wat Mohammed deed.”
Een islamitische jihadistische groepering als Hamas kan nooit instemmen met vrede (sulh) met Israël, omdat een dergelijke overeenkomst in strijd zou zijn met het islamitische principe dat door moslims veroverd land nooit vrijwillig mag worden afgestaan. Aangezien een vredesakkoord met Israël een dergelijke afstaan van voormalig islamitisch land zou inhouden, zal Hamas nooit met dergelijke voorwaarden instemmen.
De weigering van de groep om de wapens neer te leggen, zoals blijkt uit de huidige onderhandelingsronde, is hiervan een ander voorbeeld. Hamas streeft geen permanente vrede met Israël na, maar wil zich hergroeperen en een nieuwe strategie ontwikkelen. Dat verklaart ook waarom de groep bereid is de controle over de Gazastrook over te dragen aan een andere Arabische (moslim)groep, waaronder zijn politieke vijand, de Palestijnse Autoriteit, maar niet bereid is de controle over de enclave aan Israël of het Westen over te dragen.
In de conclusie van zijn artikel “Tactical Hudna and Islamist Intolerance” uit 2008 stelde dr. Denis MacEoin de vraag: “Kunnen westerse regeringen iets doen om te voorkomen dat een nieuwe hudna zijn gebruikelijke gang gaat?”
“Diplomaten kunnen een strategie van wortels en stokken voorstellen, waarbij financiële en politieke prikkels worden geboden om de cultuur van geweld te ontmantelen en ontmoedigende maatregelen worden genomen om terugkeer naar moorden te voorkomen. Uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid echter bij de Palestijnen en hun bondgenoten”, betoogde Dr. MacEoin.
“Als zij hun eigen mensen een hudna zouden kunnen opleggen en zouden stoppen met het afvuren van Qassam- en Grad-raketten, het smokkelen van wapens en het infiltreren van zelfmoordterroristen in Israël, zou er een kans zijn voor Gaza om zich te ontwikkelen. Maar zolang Hamas een levensvatbare entiteit blijft, is een dergelijk scenario een utopie.”
Nu Egypte en Qatar een grotere rol spelen in de huidige onderhandelingen, moet misschien de vraag worden gesteld of deze twee landen onderhandelen over een hudna of over een sulh?
Als westerse landen een duurzame vrede nastreven, is samenwerking met partners die alleen een tijdelijk staakt-het-vuren willen, waardoor Hamas zich kan herbewapenen, heroprichten en hergroeperen, geen haalbare strategie.
Lees meer: ARABISCH-ISRAËLISCH VREDESPROCES | ISRAËLISCH-PALESTIJNS CONFLICT | ISRAËLISCH-PALESTIJNSE BETREKKINGEN | HAMAS | GIJZELAARONDERHANDELINGEN
J. Micah Hancock
J. Micah Hancock is momenteel masterstudent aan de Hebreeuwse Universiteit, waar hij een graad in Joodse geschiedenis nastreeft. Eerder studeerde hij bijbelstudies en journalistiek in de Verenigde Staten, waar hij zijn bachelordiploma behaalde. Hij trad in 2022 in dienst bij All Israel News als verslaggever en woont momenteel met zijn vrouw en kinderen in de buurt van Jeruzalem.