www.wimjongman.nl
De illusie van twee staten: waarom pogingen om een 'Palestijnse staat' uit Israël te splitsen onvermijdelijk zullen mislukken
Les Crawford op 3 juni 2025
Als reactie op de oorlog tussen Israël en Gaza en de aanhoudende spanningen tussen Israëli's en Palestijnen ligt het voorstel voor een tweestatenoplossing opnieuw op tafel als een haalbare manier om vrede in de regio te brengen. Is dit idee realiteit of fantasie?
Enige historische achtergrond helpt bij het beantwoorden van deze vraag. Wat is de tweestatenoplossing eigenlijk? Al in 1937 stelde Groot-Brittannië voor om het resterende deel van het Britse mandaatgebied Palestina op te splitsen in een Arabische staat in het zuiden en een Joodse staat in het noorden, met Jeruzalem als internationale zone. Groot-Brittannië zag dit plan als een uiting van zijn betrokkenheid bij het Joodse volk, zoals verwoord in de Balfour-verklaring van 1917, en als een oplossing voor het ongebreidelde geweld in de regio.
De Arabieren (die zichzelf pas in 1967-1968 Palestijnen gingen noemen) verwierpen het voorstel en Groot-Brittannië besefte dat het een gedwongen verplaatsing van grote bevolkingsgroepen vereiste, wat niet haalbaar was.
Het gebied opdelen
Na de Tweede Wereldoorlog nam de pas opgerichte Verenigde Naties op 29 november 1947 Resolutie 181 aan om het Britse mandaatgebied Palestina op te splitsen in twee entiteiten: een Arabische en een Joodse. De joodse leiders verwelkomden het VN-plan, de Arabische leiders verwierpen het. Op 14 mei 1948 kwam het 30-jarige Britse mandaat ten einde. De Britten verlieten de regio en Israël riep de staat uit, wat leidde tot de Onafhankelijkheidsoorlog, toen Egypte, Syrië, Irak, Libanon en Transjordanië (het huidige Jordanië) de prille joodse staat aanvielen.
Al deze landen hadden deel uitgemaakt van het 400 jaar oude Ottomaanse Rijk, dat in de Eerste Wereldoorlog was verslagen. Na die oorlog gaf de Volkenbond, de voorloper van de VN, de Britten het mandaat om drie voormalige Ottomaanse provincies plus Palestina te besturen, een stuk land van 118.000 km² dat zich tot ver voorbij de Jordaan uitstrekte. Frankrijk kreeg het mandaat om te regeren over wat nu Syrië en Libanon is. Syrië en Libanon verwierven uiteindelijk hun onafhankelijkheid.
Uit de drie Ottomaanse provincies creëerden de Britten Irak. Wat overbleef was Palestina, het gebied dat de Volkenbond had aangewezen als nationaal thuisland voor de Joden. In 1922 gaven de Britten echter 77 procent van dat land aan de Arabieren om Transjordanië te creëren. Midden-Oostenexpert Elwood McQuaid schreef: “Daardoor bleef er voor de Joden slechts 23 procent over – 10.478 vierkante mijl, waarvan 4.500 vierkante mijl woestijn.”
Israël verwierf de onafhankelijkheid in 1948 en stelde grenzen vast die iets verder lagen dan die in het VN-verdelingsplan. In 1967 voerde Israël opnieuw een grote defensieve oorlog en won tegen alle verwachtingen in opnieuw. Als gevolg daarvan kreeg het de controle over het enorme, olierijke Sinaï-schiereiland, dat het teruggaf aan Egypte in ruil voor vrede, maar ook Judea en Samaria (de Westelijke Jordaanoever), de Golanhoogte en Gaza. Israël herenigde ook Jeruzalem, dat door de Jordaniërs was verdeeld nadat zij in 1948 de oude stad hadden veroverd en de Joodse bevolking, die daar al eeuwenlang woonde, hadden verdreven.
Sinds 1967 zoeken de Arabieren naar een manier om het verloren terrein terug te winnen, wat de kern vormt van de zogenaamde tweestatenoplossing, waarbij zij eisen dat Israël terugkeert naar de grenzen van vóór 1967.
In 1993 onderhandelden de Arabieren en Israëli's over de eerste ronde van de Oslo-akkoorden. Hoewel veel kwesties onopgelost bleven, leek er vooruitgang te worden geboekt om naast Israël een andere Arabische staat te creëren als weg naar vrede. In november 1995 werd de Israëlische premier Yitzhak Rabin echter vermoord door een Israëliër vanwege de Oslo-akkoorden, waardoor het vredesproces dramatisch tot stilstand kwam.
In juli 2000 ontving de Amerikaanse president Bill Clinton de Israëlische premier Ehud Barak en de Palestijnse leider Yasser Arafat in Camp David in de hoop een vredesakkoord te bereiken. Barak bood onder meer 92% van de Westelijke Jordaanoever, 100% van de Gazastrook, een Palestijnse hoofdstad in Oost-Jeruzalem en soevereiniteit over de helft van de oude stad aan. Arafat wees dit af, tot grote woede van president Clinton. Twee maanden later escaleerde het Arabische geweld toen de Tweede Intifada uitbrak, waardoor veel waarnemers beweerden dat Arafat nooit vrede had gewild, maar heel Israël.
In 2002 kwamen de Arabische staten met een eigen plan, het Arabische vredesinitiatief, waarin erkenning van Israël werd geboden in ruil voor een Palestijnse staat. (De Arabieren hebben consequent geweigerd het bestaansrecht van Israël te erkennen.) Maar Hamas vermoordde 30 burgers en verwondde 140 tijdens het joodse paasfeest, waardoor pogingen tot vrede werden gedwarsboomd.
De Amerikaanse president Barack Obama probeerde in 2008 het vredesproces opnieuw op gang te brengen, maar stond erop dat Israël terugkeerde naar de grenzen van vóór 1967, wat Israël om veiligheids- en andere redenen niet kon doen.
Wegversperringen en andere obstakels
Al tientallen jaren stuiten alle pogingen om tot een tweestatenoplossing te komen op aanzienlijke hindernissen. Een belangrijk obstakel is de onwrikbare weigering van de Arabieren om Israël te erkennen. Iran, het brein achter veel terroristische groeperingen zoals Hamas en Hezbollah, verwerpt de legitimiteit van de Joodse staat categorisch. Deze onoverkomelijke barrière bestaat al sinds 1948.
Het probleem wordt nog aangewakkerd door de tweede onoverkomelijke barrière voor een tweestatenoplossing: de intense haat van de Arabieren tegen het Joodse volk. De naaste buren van de Israëli's zouden hen zonder meer vernietigen als dat mogelijk was.
Hamas, de regerende autoriteit in Gaza, verklaart categorisch dat de vernietiging van Israël haar agenda is. Andere terroristische groeperingen in de regio delen het doel van Hamas. De haat tegen het Joodse volk is verankerd in de Palestijnse cultuur, die de genocide op de Joden propageert en verheerlijkt.
Deze houding geldt ook voor de Arabieren die worden geregeerd door Fatah, onder leiding van Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit (PA). Zoals de overleden Israëlische premier Golda Meir zei: “Je kunt geen vrede sluiten met iemand die gekomen is om je te vermoorden.”
Veel andere complexe factoren staan een tweestatenoplossing ook in de weg. De Arabieren eisen dat alle nakomelingen van voormalige vluchtelingen naar Israël mogen terugkeren. Er zijn kwesties rond de Tempelberg, de rechten van Joden in Oost-Jeruzalem en de oude stad, veiligheidsregelingen in strategische gebieden, de voortzetting van de nederzettingen van Joodse en Arabische bevolkingsgroepen, de toegang tot heilige plaatsen en nog veel meer.
Bovendien, wie zou een nieuw gevormde Palestijnse staat besturen? Hamas kan zeker niet worden vertrouwd nadat het op 7 oktober 2023 meer dan 1.200 Israëli's op brute wijze heeft afgeslacht en honderden anderen heeft ontvoerd. Noch een overblijfsel van Hamas, noch de PA zijn geschikte kandidaten, en het is hoogst onwaarschijnlijk dat een buitenlandse autoriteit voor beide partijen aanvaardbaar zou zijn.
Ondanks deze realiteit heeft de VN-Veiligheidsraad op 10 juni 2024 resolutie S/2024/448 aangenomen, waarin een onwrikbaar engagement wordt uitgesproken voor een tweestatenoplossing waarbij de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever worden verenigd onder de Palestijnse Autoriteit. Dit plan is een kopie van de oplossing die president Obama enkele jaren eerder had voorgesteld. In reactie hierop verwierp de Israëlische Knesset op 17 juli 2024 de oprichting van een Palestijnse staat, omdat de voorgestelde bestuursautoriteit voor Israël nooit aanvaardbaar zou zijn.
De Heer heeft Zijn eigen oplossing: “Voorzeker, Ik zal de kinderen van Israël uit de volken halen, waarheen zij ook zijn gegaan, en Ik zal hen van alle kanten verzamelen en hen naar hun eigen land brengen; en Ik zal hen één volk maken in het land, op de bergen van Israël. Dan zullen zij wonen in het land dat Ik Mijn dienstknecht Jakob gegeven heb, waar uw vaderen gewoond hebben, en zij zullen daar wonen, zij en hun kinderen en hun kindskinderen, voor altijd” (Ezechiël 37:21-22, 25).
De tweestatenoplossing zal niet werken. Maar uiteindelijk heeft de Heer een één-statenoplossing die voor altijd zal werken.
Les Crawford is bijbeldocent en velddirecteur van The Friends of Israel Gospel Ministry in Australië.