Waarom Erdogans Turkse Rijk een opkomende bedreiging is

Shoshana Bryen - 31 december 2024

De Turkse president Recep Tayvip Erdogan. (Foto: Paul Morigi / Brookings )

Ooit was de wereld een aaneenschakeling van rijken. Het Britse Rijk besloeg op zijn hoogtepunt in 1922 ongeveer een kwart van het land op aarde en regeerde over 458 miljoen mensen. Het Russische Rijk besloeg ooit ongeveer 8.800.000 vierkante meter, ruwweg een zesde van de landmassa van de wereld, waarmee het het op twee na grootste rijk in de geschiedenis was, na de Britten en de Mongolen. Volgens een volkstelling uit 1897 stonden 125,6 miljoen mensen onder Russische controle. Het Mongoolse Rijk van Genghis Khan was, hoewel kort, het grootste aaneengesloten rijk in de geschiedenis.

Het Ottomaanse Rijk duurde van 1301 tot 1922 en omvatte op een gegeven moment delen van Turkije, Egypte, Griekenland, Bulgarije, Roemenië, Macedonië, Hongarije, Palestina, Jordanië en Libanon. Het was in sommige opzichten en op sommige momenten een relatief goedaardige bezetting van andere mensen, maar beslist NIET voor Grieken, Armeniërs of Koerden.

Waarom doet het ertoe? We maken geen imperia meer. Doen we dat?

Dat hangt ervan af. Turkije is nu, onder president Recep Tayyip Erdogan, haar volgende rijk aan het projecteren - een enge combinatie van ISIS-gerelateerd religieus extremisme, nationalistische vooroordelen en westerse wapens.

Erdogan gaf vorige week een toespraak. De belangrijkste paragraaf is deze:

Turkije is veel groter dan Turkije als natie. We kunnen onze horizon niet beperken tot 782.000 vierkante kilometer. Net zoals een mens niet aan zijn lot kan ontsnappen door het te ontvluchten, kan Turkije als natie niet vluchten of zich verstoppen voor haar lot. We moeten de missie die de geschiedenis ons als natie heeft gegeven zien, aanvaarden en ernaar handelen. Degenen die vragen: “Wat doet Turkije in Libië, Syrië en Somalië?” kunnen zich de missie en visie misschien niet voorstellen.

En als men zich de missie niet kan voorstellen, dan heeft Bilal Erdogan, zijn zoon, het voor je verduidelijkt. Tijdens een massale bijeenkomst spoorde hij de menigte aan: “Gisteren Hagia Sophia (ooit een kerk in Istanbul), vandaag de Umayyad Moskee (Damascus), morgen Al-Aqsa (de plaats van de Joodse Tempel in Jeruzalem).”

Vandaag de dag bezet Turkije illegaal een groot deel van Noord-Syrië en beweert alleen belang te hebben bij het verslaan van de PKK - door Ankara beschouwd als een Koerdische terreurorganisatie. [Voor de VS waren de Koerden een essentiële partner in het verslaan van ISIS in Syrië en Noord-Irak en ze blijven een bondgenoot]. Tussen oktober 2019 en januari 2024 voerde het Turkse leger meer dan 100 aanvallen uit op olievelden, gasfaciliteiten en elektriciteitscentrales in Koerdisch bezette gebieden. Volgens de BBC heeft Ankara in oktober 2024 voor meer dan een miljoen mensen de toegang tot elektriciteit en water afgesneden.

Turkije heeft in Noord-Syrië samengewerkt met de HTS, de aan ISIS gelieerde groep die op de Amerikaanse terreurlijst staat, maar nu op zoek lijkt te zijn naar legitimiteit als heerser over Syrië. Volgens een Turkse nieuwsbron zal Turkije, nu een nieuw Syrisch militair establishment vorm begint te krijgen, “actief deskundige steun verlenen aan het herstructureringsproces van de Syrische zee-, lucht- en landmacht. Daarnaast... zal Turkse militaire aanwezigheid worden opgenomen in vijf verschillende punten van Syrië."

De nieuwe troepenmacht zal volgens het Turkse rapport 300.000 man tellen, waaronder 40.000 strijders van de HTS en 50.000 van het Syrische Nationale Leger (SNA). Dit laatste is eigenlijk een hulpmiddel van de Turkse strijdkrachten. SNA-troepen zijn door Turkije ingezet als proxy in Libië en elders.

Ankara biedt ook onderdak aan de leiders van Hamas, wat in november 2024 een zeldzame berisping van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken opleverde, en Hezbollah. Opgemerkt moet worden dat de ontbinding van Hezbollah door Israël werd gezien als een nederlaag voor Iran, de regionale rivaal van Turkije.

De betrekkingen van Turkije met Hamas, Hezbollah en het opkomende Syrische leger vormen allemaal een bedreiging voor Israël. De directe aanvallen van Turkije op Israël - zowel retorisch als militair, die teruggaan tot de Turkse sponsoring van de Mavi Marmara flottielje in 2016 maar toenamen na 7 oktober - vormen ook een bedreiging.

Turkije is actief in heel Afrika, zoals Erdogan in zijn toespraak opmerkte. In januari 2020 stuurde Turkije militaire troepen naar Libië ter ondersteuning van de regering van Nationale Overeenstemming, de regering in Tripoli, gevolgd door maar liefst 18.000 soldaten van het Syrische Nationale Leger (SNA - zie hierboven), waaronder kindsoldaten. Turkije heeft defensieovereenkomsten met Somalië, Kenia, Rwanda, Ethiopië, Nigeria en Ghana. Turkse drones zijn onlangs geleverd aan Tsjaad, Togo, Burkina Faso, Mali en Niger.

Zoals veel militaire avonturen die door het imperium worden gedreven, lijkt dit avontuur twee doelen te hebben: ten eerste om de toegang tot natuurlijke hulpbronnen veilig te stellen en ten tweede om als lanceerbasis te dienen voor Turkse sociale en religieuze belangen. Turkije heeft 140 scholen gebouwd voor 17.000 studenten, terwijl 60.000 Afrikanen in Turkije studeren.

Turkije heeft duidelijk gemaakt dat het een wereldmacht wil worden. Het neemt het op tegen Rusland en China in Afrika en Iran in het Midden-Oosten (Iran is gewond, maar niet verslagen). Hoewel er geen mechanisme is voor de westerse landen om Turkije uit de NAVO te zetten (dat vereist een unanieme stemming, en Turkije zal zichzelf er niet uitstemmen), moeten de Verenigde Staten en zijn bondgenoten in Europa en het Midden-Oosten zeer sceptisch zijn over de bedoelingen van Turkije en wantrouwig tegenover zijn capaciteiten.

Bron: Why Erdogan’s Turkish Empire Is an Emerging Threat – Jewish Policy Center