Netanyahu bereidt zich voor op confrontatie met Trump en identificeert belangrijkste zwakke plek van president

Hoewel het scenario voorlopig nog ver weg lijkt, is er al begonnen met het uitwerken van een strategisch 'aanvalsplan' voor Israël. Hoe zou dit plan verschillen van eerdere confrontaties met Obama en Biden? Ministers zijn het oneens over hoe kwetsbaar Trump werkelijk is. Het volledige verhaal over het noodplan van de premier.

door Mati Tuchfeld op 16-05-2025

Premier Benjamin Netanyahu heeft zich voorbereid op het bezoek van president Donald Trump aan het Midden-Oosten, waarbij Israël buiten spel is gezet. Naast de diplomatieke voorbereidingen – waaronder uitgebreid overleg met ministers, hoge defensieambtenaren en Trumps eigen afgezanten – is onlangs een kleiner, meer discreet team bijeengeroepen. Dit team, dat belast is met gevoelige zaken, richt zich niet op diplomatie of veiligheid, maar op politieke en mediastrategieën.

Hun werkhypothese, die nog steeds geldt, is dat de plannen die zij hebben ontwikkeld nooit zullen hoeven worden uitgevoerd en definitief in de la zullen blijven liggen. Toch heeft het team zijn werk gedaan en materiaal verzameld. Als dit ooit het daglicht ziet, betekent dit dat Netanyahu tot de conclusie is gekomen dat de betrekkingen met Trump niet meer te redden zijn en dat een nieuwe strategie nodig is.

De oorspronkelijke aanname was dat een dergelijk scenario hoogst onwaarschijnlijk was. Maar er werd ook een tweede aanname gedaan: als een confrontatie onvermijdelijk wordt, is Trump veel kwetsbaarder dan Biden of Obama, leiders met wie Netanyahu openlijk in conflict was. Het zou niet nodig zijn om een dramatische toespraak voor het Congres te houden om Trump waar het het meest pijn doet te raken: zijn Republikeinse, christelijke achterban, die Israël onvoorwaardelijk steunt.

In plaats daarvan zou het versterken van de ontevredenheid in Israël Republikeinse senatoren, conservatieve commentatoren en rechtse influencers ertoe kunnen aanzetten om Trump onder druk te zetten om zich snel aan te sluiten bij het standpunt van Israël. Ondanks de bezorgdheid in Jeruzalem over een aantal recente uitspraken van Trump, blijft de voorbereide munitie ongebruikt. Trump zal worden getest op zijn daden, niet op zijn woorden, en daar heeft hij nooit een tekort aan gehad.

Een hoge minister, die vaak betrokken is bij vertrouwelijke besprekingen, is de drijvende kracht achter deze aanpak. Hij stelt dat Israël aanzienlijke invloed heeft op Trump. Tijdens een kabinetsvergadering botste hij met een andere minister, die deze strategie betuttelend en onrealistisch noemde. Trump zou in zijn tweede termijn minder gebonden zijn aan zijn achterban of de evangelicalen. Hij heeft absolute controle over de Republikeinse Partij en kan niet worden ondermijnd.

Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan een parallelle boodschap, verzoening en hernieuwde toenadering tot Trump. De belangrijkste argumenten: Trump is veel beter voor Israël dan Joe Biden of Kamala Harris. Het was het beleid van Trump dat de bombardementen op Hamas-leider Mohammed Sinwar mogelijk maakte met munitie die Biden had geweigerd. De militaire aanwezigheid van Israël op strategische punten in Libanon en de Syrische Golanhoogte, evenals hun voortdurende greep op delen van Gaza, zouden onder Biden of Harris waarschijnlijk niet worden getolereerd. Zelfs op het gebied van de Houthi's in Jemen heeft Trump meer gedaan dan Biden. Hij heeft de blokkade van de scheepvaartroutes opgeheven die Biden meer dan een jaar had laten voortduren. Met Trump betekent “America First” niet dat Israël in de steek wordt gelaten. Deze boodschappen vonden de afgelopen week weerklank in zowel Israël als de VS.

Een broze geruststelling

“Netanyahu, een klasse apart”, verkondigde de Likud-campagneposter uit 2019, waarop een stralende Trump vol bewondering naar Netanyahu keek. De boodschap was duidelijk: met Trump in het Witte Huis lag Amerika in de handen van Netanyahu, zolang de Israëli's hem aan de macht hielden. Deze week leek die campagne echter achterhaald en los van de realiteit, en stond ze in schril contrast met het huidige discours: Trump geeft nu prioriteit aan de belangen van Amerika, niet aan die van Israël. Die boodschap klonk de afgelopen dagen in elke studio en politieke analyse in Israël.

Neemt Trump afstand van Netanyahu en van Israël in het algemeen? Is dit een tijdelijke verschuiving of het begin van een nieuwe trend? Deze vragen weerklonken in heel Jeruzalem, ook in hooggeplaatste veiligheidsfora die door Netanyahu werden bijgewoond.

Zelfs onder degenen die voor een mildere interpretatie waren, die vonden dat Trump deze week de kans moest krijgen om de biljoenen te melken die hij wil van degenen die het zich kunnen veroorloven (en van Israël, eerlijk gezegd, kan hij dat niet), en die zijn opmerkingen en acties door die bril bekeken zonder ze al te serieus te nemen, was het moeilijk om iemand te vinden die dat standpunt met volle overtuiging verkondigde. Zelfs Netanyahu zelf niet. Hoewel Trumps assistenten zich tot het uiterste inspanden om de indruk van een breuk weg te nemen, konden hun geruststellingen niet volledig overtuigen.

Rode lijnen handhaven

De week van Trumps rondreis door de Golf was al lang in de diplomatieke agenda van Israël genoteerd. Dat gold ook voor het besluit om de tanden op elkaar te zetten en de storm te laten overwaaien. De grootste zorg was dat Trump de reis zou gebruiken om Israël onder druk te zetten om de oorlog in Gaza te beëindigen voordat Hamas volledig is ontmanteld en alle strategische doelen zijn bereikt, waaronder de demilitarisering van de Gazastrook.

De huidige defensiestrategie van Israël, onder leiding van stafchef Eyal Zamir, is om de controle over de tijdens het conflict veroverde gebieden op lange termijn te behouden. Maar het bezoek van Trump aan Arabische staten, waarvan vele tegen dit standpunt zijn, deed twijfel rijzen over dat beleid.

Ondanks preventieve maatregelen, zoals het overhaaste bezoek van Netanyahu aan Washington vanuit Boedapest en het sturen van minister van Strategische Zaken Ron Dermer naar het Witte Huis voordat Trump naar de Golf vertrok, was het onzeker of deze inspanningen zouden slagen. Een minister waarschuwde Netanyahu dat Trump de hele week maar één ding van de Arabische leiders zou horen: beëindig de oorlog, Israël hongert Gaza uit en er is dringend een politieke oplossing nodig. En aangezien Trump Israël tijdens zijn reis zou omzeilen, zou er geen tegenverhaal worden gepresenteerd.

Ondanks pogingen om verrassingen te voorkomen, deelde Trump minstens één onverwachte klap uit: hij nam stappen om de banden met de nieuwe Syrische president Ahmed al-Sharaa aan te halen, in tegenstelling tot de recente verschuiving van Israël naar een openlijk confronterende houding. Hoewel het kamp-Trump volhield dat Israël van tevoren op de hoogte was gebracht, waren functionarissen in Jeruzalem stomverbaasd.

De schok had niet zozeer te maken met al-Sharaa zelf, maar met het potentiële voordeel voor Turkije van de opheffing van de sancties. Zonder Amerikaanse afschrikking zou Turkije binnenkort geavanceerde wapens naar Syrië kunnen sluizen. De echte dreiging komt niet van Syrische troepen, maar van Turkse troepen die mogelijk aan de noordgrens van Israël worden gestationeerd. Israël beraamt nog zijn reactie op deze ontwikkeling.

Zoals gewoonlijk vierde de oppositie wat zij als een mislukking van Netanyahu bestempelde, waarbij zij voorbijging aan het bredere nationale belang van het onderhouden van sterke banden met de VS. Voor veel critici is elke klap voor Netanyahu een reden tot feest, ongeacht de kosten. Zij haalden zowel van rechts als van links uit, vaak in één adem.

Oppositieleider Yair Lapid verklaarde dat “Trump genoeg heeft van Netanyahu”. Soortgelijke gevoelens werden gedeeld door wetgevers van Labour, Meretz en Yisrael Beytenu. Hun kritiek? Dat Israël heeft nagelaten “de poorten van de hel te openen” in Gaza, zoals Trump aan het begin van zijn nieuwe ambtstermijn had geëist, terwijl het tegelijkertijd opriep tot een gijzelaarsdeal en een staakt-het-vuren.

Critici voerden ook aan dat Netanyahu er niet in was geslaagd Israël op één lijn te brengen met de strategische belangen van Trump voorafgaand aan het bezoek aan de Golf, waardoor Israël werd uitgesloten van opkomende regionale allianties en machteloos vanaf de zijlijn moest toekijken.

Twee onhaalbare opties

Er zijn slechts twee manieren om in het regionale plan van Trump te passen: enorme bedragen investeren in de VS – wat Israël zich niet kan veroorloven, aangezien Trumps eis aan Saoedi-Arabië alleen al het volledige staatsbudget van Israël in de schaduw stelt – of de oude fantasie van normalisatie nieuw leven inblazen in ruil voor het opgeven van Gaza en de Westelijke Jordaanoever.

Dat laatste zou Israël weer op Trumps radar brengen, maar ook zijn veiligheid in gevaar brengen en een teken van zwakte zijn voor zijn vijanden, zeker na het ergste bloedbad onder Arabieren sinds de oprichting van Israël. Niets zou terrorisme meer belonen.

Netanyahu verwerpt deze aanpak resoluut. Het heeft zijn banden met Obama en Biden bemoeilijkt en indien nodig is hij bereid ook met Trump in conflict te komen. De Abraham-akkoorden zijn juist zijn nalatenschap omdat ze geen territoriale concessies inhouden. Het opgeven van land of het erkennen van een volledige Palestijnse staat zou niet alleen toekomstige vredesinspanningen ondermijnen, maar zelfs de bestaande akkoorden met de vier Arabische landen die ze hebben ondertekend, door het vermoeden te versterken dat ze gebaseerd waren op geheime beloften van een toekomstige Palestijnse staat.

Bron: Netanyahu prepares for showdown with Trump, identifies key weak spot in president