(Automatische vertaling, onbewerkt)

Wanneer Turkije Iran wordt

Terwijl Iran begint af te tellen naar de val van het Ayatollah-regime, gaat Turkije de tegenovergestelde kant op en wordt het geleidelijk ingehaald door het islamisme. Jaren geleden merkte Bernard Lewis, de vooraanstaande Midden-Oosten geleerde van onze tijd, op dat de dag zou komen dat “Iran Turkije wordt, en Turkije Iran”.

Door Prof. Eyal Zisser | 12-22-2024

Een markt in Istanbul, Foto: Avi Cohen

De afgelopen decennia heeft Iran kosten noch moeite gespaard om zijn regionale paradepaardje te verwezenlijken: het vestigen van een dominante positie in de Vruchtbare Sikkel, een gebied dat zich uitstrekt over Irak, Syrië, Libanon en Gaza. Irans handlangers, Hezbollah en Hamas, hebben geprobeerd Israël te omsingelen in een ring van vuur en verstikking als eerste stap naar de vernietiging ervan.

De val van het regime van Assad in Syrië heeft een streep gehaald door de grote ambities van Iran en heeft Teheran aanzienlijk teruggezet.

Maar bij gebrek aan een vacuüm heeft Turkije onder Erdogan zich gehaast om de leegte op te vullen. Erdogan steunde Abu Muhammad al-Julani, de nieuwe heerser van Syrië, financierde en bewapende zijn troepen en gaf hem groen licht om het regime in Damascus aan te vallen en te ontmantelen.

Erdogans Syrische avontuur is gericht op het ontmantelen van de Koerdische autonomie in het noorden van Syrië, wat nationalistische gevoelens heeft losgemaakt bij de grote Koerdische minderheid in Turkije. Daarnaast wil Erdogan Turkije verlossen van miljoenen Syrische vluchtelingen, die een politieke en economische last zijn geworden.

Tegelijkertijd wil Erdogan het sjiitische Iran uit de regio verdrijven. De twee landen zijn verwikkeld in een religieuze en politieke rivaliteit en strijden om de dominantie in het Midden-Oosten.

Dit is verre van zeker. Hoewel al-Julani heeft geprofiteerd van de steun van Erdogan, is het twijfelachtig of hij Erdogans proxy of agent wil worden. Bovendien heeft Turkije niet de economische en militaire middelen om de controle over Syrië over te nemen. En dan hebben we het nog niet eens over de mogelijke tegenstand van Trump, voor wie de Turken bang zijn.

Syrië is echter maar een deel van het grotere geheel. Net als de Ayatollahs in Iran koestert Erdogan grote ambities om de glorie van het Ottomaanse Rijk, dat ooit over het hele Midden-Oosten heerste, te herstellen. Het is duidelijk dat Erdogan de islamitische ijver, doordrenkt van haat tegen Israël, ziet als de lijm om de puzzelstukjes van het Midden-Oosten onder zijn controle te verenigen.

Ironisch genoeg was er in de vorige eeuw een tijd dat Israël de vriendschap genoot van zowel Turkije als Iran. Beide naties waren gematigde, pro-Westerse staten die zich verzetten tegen de pogingen van radicale geestelijken om religieuze heerschappij op te leggen.

Maar in 1979 viel Iran in handen van de Ayatollahs, die het omvormden tot een radicale islamitische republiek. De afgelopen maanden is Iran herhaaldelijk mislukt in Gaza, Libanon en Syrië. Deze externe tegenslagen worden nog verergerd door de aanhoudende binnenlandse tekortkomingen in het bestuur en de economie, die scherpe kritiek op de Iraanse straat aanwakkeren. De ontgoocheling over het regime heeft ertoe geleid dat velen geloven dat de ondergang onvermijdelijk is, ook al kan dat nog maanden of zelfs jaren duren.

Terwijl Iran lijkt af te tellen naar het einde van de heerschappij van de Ayatollahs, beweegt Turkije zich in de tegenovergestelde richting, steeds meer geïslamiseerd. Bernard Lewis' observatie van jaren geleden - dat “Iran Turkije zal worden en Turkije Iran” - lijkt uit te komen, waarbij het ene land zich matigt en het andere verandert in een achterlijke, radicale islamitische republiek.

Het is nog te vroeg om te bepalen of Turkije zijn grandioze aspiraties in Syrië en het Midden-Oosten zal verwezenlijken. Zelfs voor het zover is, is het nog maar de vraag of al-Julani zijn heerschappij in Syrië kan verstevigen en omvormen tot een islamitische theocratie.

Wat zeker is, is dat de opkomst van al-Julani in Damascus onder steun van Turkije in veel Arabische staten, waaronder Jordanië, tot spanningen heeft geleid. Terwijl Israël bang is voor een spill-over van terreur vanuit Syrië, maakt Jordanië zich zorgen over de infiltratie van radicale islamitische revolutionaire ideeën in zijn toch al kwetsbare samenleving.

Israël houdt samen met Jordanië, Egypte en de Golfstaten de situatie nauwlettend in de gaten en onderzoekt mogelijkheden voor samenwerking om deze nieuwe grensdreiging het hoofd te bieden. Toch is het belangrijk om te onthouden dat deze uitdaging verbleekt in vergelijking met de dreiging die Iran nog steeds vormt - een dreiging die onverminderd groot blijft.

Bron: When Turkey becomes Iran – ISRAPUNDIT