De buitenpost Evyatar: Israëls nieuwe pioniers

Door Res. Gen. Maj. Gershon Hacohen - 5 juli 2021

BESA Center Perspectives Paper No. 2.088, 5 juli 2021

SAMENVATTING: De oprichting van de buitenpost Evyatar is een directe voortzetting van het activistische pioniersethos dat het Yishuv-leiderschap ontwikkelde tijdens de Arabische rellen van 1936-39, en dat reeds lang verloren is gegaan voor grote delen van het Israëlische politieke establishment.

---

De Evyatar buitenpost werd opgericht in het midden van de recente oorlog in Gaza. Gelegen op een heuvel met uitzicht op snelweg 5 vanuit het noorden - de Trans-Samaria snelweg, is zij van vitaal belang voor de veiligheid. In het verleden konden dankzij een militaire basis op die heuvel wapens en terroristen in het gebied in beslag worden genomen.

De snelweg is een belangrijke corridor tussen Tel Aviv en de Jordaanvallei. Tijdens het Oslo-proces heeft premier Yitzhak Rabin bij de afbakening van zone C de corridors die de Westelijke Jordaanoever van west naar oost doorkruisen, aangewezen als vitaal voor Israël. In zijn ogen was het onder Israëlische controle houden van de corridor van Highway 5 een noodzakelijke voorwaarde om de Jordaanvallei te kunnen controleren. Toen het Trump-plan werd gepubliceerd, verhevigde de strijd om de controle over de snelweg, inclusief de Palestijnse bezetting van het oude Hasmoneese fort Tel Aroma.

De timing van de oprichting van Evyatar moet worden begrepen in een bredere context, die ook de Arabische rellen in Israëlische steden tijdens de laatste Gaza-oorlog omvat. Tijdens de rellen van 1936-39 besefte de leiding van de Jisjoev dat het van cruciaal belang was om, naast defensie- en veiligheidsinspanningen, een proactieve aanpak te volgen. Te midden van de spanning die ontstond tussen het aannemen van een proactieve strijdwijze en de morele beperking op wraakaanvallen op Arabieren, koos David Ben-Gurion ervoor om de nederzettingenonderneming uit te breiden als een vorm van activistisch zionisme. In dat opzicht maakt de oprichting van Evyatar deel uit van de baanbrekende aanpak die werd gevolgd bij de stichting van de moderne Staat Israël.

Tegenover dit pioniersinitiatief richten de staatsautoriteiten, aangevoerd door het defensie-establishment, hun aandacht op de technische overtredingen die gepaard gaan met de bouw van deze gemeenschap zonder de nodige documentatie.

Omstandigheden die kunnen rechtvaardigen dat men het recht in eigen hand neemt, als ze al bestaan, vereisen een moreel-filosofische discussie die verder gaat dan het zuiver juridische. Zelfs een land als Groot-Brittannië, met zijn eeuwenoude erfenis van een rechtsstaat, was in staat de bijzondere omstandigheden te erkennen waaronder het in eigen hand nemen van het recht gerechtvaardigd en opportuun kan zijn als een omstandige noodzaak.

De zionistische onderneming heeft meer dan een eeuw lang met deze spanning te kampen gehad. Het basisprobleem betreft de voortdurende strijd in het Land Israël over de controle van het grondgebied. Zoals de zionistische activiste Manya Shohat het in haar brief aan Henrietta Szold in maart 1909 beschreef:

[In] Palestina mag het land niet onverzorgd blijven. Wanneer een Arabier ziet dat niemand het land bewerkt, vestigt hij zich erop, en vanaf het moment dat hij brood van dat land heeft gegeten, zal hij het niet meer verlaten. Dan moet hij met geweld verdreven worden, en de processen beginnen... Dit veroorzaakt weer haat tussen Arabieren en Joden. Omdat het land niet onverzorgd gelaten kan worden, moet het verpacht worden aan een Arabier, en dan herhaalt het verhaal zich dat ik beschreef .... De Arabieren verlaten niet het land dat aan hen werd verpacht en het resultaat is landbouwrellen, rechtszaken, gevangenis.

Meer dan een eeuw later is er weinig veranderd. Wat wel veranderd is - in negatieve zin - is de mate waarin veel van Israëls leiders en juristen zich bewust zijn van en sympathiseren met de moeilijkheden van de pioniersstrijd in de grensgebieden. De complexe dynamiek van de strijd om grondgebied in het Land Israël blijft een aanpak vereisen die voortkomt uit een gevoel van nood. Het is in het licht van de noodsituatie waarin deze strijd nog steeds wordt gevoerd, dat handelingen die vanuit formeel-juridisch oogpunt worden beschouwd, als "het recht in eigen hand nemen" moeten worden beoordeeld.

Vroeger begrepen de leiders van de arbeidersbeweging de onderlinge relatie tussen de institutionele leiding en de pioniersgroepen die trouw de nederzettingenonderneming uitvoerden. In de zomer van 1967 bezocht kabinetsminister Yisrael Galili de Kibboets Merom Golan, en toen de bewoners vroegen om een belofte dat zij er vanuit het standpunt van de Israëlische regering waren om te blijven, antwoordde hij: "Jullie mensen [moeten] beloven dat jullie zullen vechten tegen elke Israëlische regering die jullie probeert te ontwortelen." Dat zou het basisprincipe moeten zijn voor het beheersen van de spanning tussen een staat en zijn pioniers - een principe dat aanzienlijke delen van het Israëlische politieke establishment vergeten lijken te zijn.

Dit is een bewerkte versie van een artikel gepubliceerd in Israel Hayom op 2 juli 2021.

Res. Gen. Maj. Gershon Hacohen is senior onderzoeksmedewerker bij het Begin-Sadat Centrum voor Strategische Studies. Hij diende 42 jaar in de IDF. Hij voerde het bevel over troepen in gevechten met Egypte en Syrië. Voorheen was hij korpscommandant en commandant van de militaire colleges van de IDF.)

Bron: The Evyatar Outpost: Israel’s New Pioneers