De seculiere vs. orthodoxe cultuur van Israël begrijpen

Ron Cantor - 14 maart 2019

Onlangs heb ik een fascinerende documentaire gekeken over een van Israëls frisse, jonge gezichten en haar man. Ze is presentatrice in verschillende tv-programma's. Coreen Gidon ontmoette haar verloofde in een bar in Tel Aviv. Ze besefte toen nog niet dat hij uit een ultrareligieus gezin met 14 kinderen kwam.

De mooie mensen

Ik ken de "Coreens" van deze stad. Ik ken Tel Aviv en ik weet hoe de "mooie" mensen van deze stad denken. Ze zitten in een luchtbel. Niet veel anders dan in Hollywood. Ze komen uit succesvolle families van advocaten, bouwers en entertainers, zo niet generaals en politici. Ze houden van het leger en zijn trots op het land van de Bijbel, hoewel weinigen geloven in de God van de Bijbel. Door de jaren heen heb ik mezelf, vreemd genoeg, op plaatsen gezien waar ik het nooit had verwacht en dat ik deze mensen zou omhelzen.

Maar ik heb ook nooit begrepen hoe ver hun wereld verwijderd is van het orthodoxe jodendom. De meeste Amerikaanse Joden, ook al zijn ze niet religieus, hebben een hoog aanzien voor het orthodoxe. In Israël niet. In feite is er grote vijandschap. De familie van mijn vrouw is traditioneel - we noemen ze masorti. Dit betekent dat hoewel ze niet super religieus zijn, ze de Shabbat in ere houden; ze houden koosjer en houden van de feestdagen. Ik heb 16 jaar in die wereld geleefd.

Maar het zien van deze speciale docu over de groeiende relatie tussen Coreen en Cheli (kort daarvoor nog Yekhiel) fascinerend. Het was alsof vreemdelingen en Marsmannetjes elkaar voor het eerst ontmoetten. Aan de ene kant heb je de super seculiere Coreen. Liberaal, pro-homohuwelijk, zeker pro-abortus en zo'n beetje alles wat je je maar kunt voorstellen. Dan heb je Cheli. Zijn ouders zijn Amerikaanse immigranten zoals ik. Ze spreken vloeiend Hebreeuws en zijn volledig geassimileerd. Ze leven in een andere wereld; een wereld die Cheli, in tegenstelling tot zijn broers en zussen, verliet. Ze zijn tegen homoseksualiteit en waarschijnlijk ook tegen abortus. Hun hele leven wordt beheerst door de religie.

Eerste bezoek

Bij het eerste bezoek van Coreen aan zijn ouders zouden ze Pesach vieren. Zij was doodsbang. "Ze beginnen om 18.30 uur en eten om 23.30 uur," vertelde Cheli haar. Zij vroeg hoe zij het tot 11:30 p.m. zou uithouden. "Met het maken van sandwiches van matzes," grapte hij. Een orthodoxe Joodse Seder (maaltijd op de eerste avond van het Pascha) is echt lang. Ze was er volstrekt onbekend mee, ondanks het feit dat ze in Israël opgroeide. Omgeven door meer dan een dozijn orthodoxe Joden was ze doodsbang. De vrouw, die vol vertrouwen elke week op televisie voor de natie staat, was geheel uit haar element. En toch was ze volledig toegewijd aan het eren van zijn familie.

Hij is niet Joods

Ze vroeg gekscherend hoe zijn ouders zouden reageren door een "shiksa", een ietwat denigrerend woord voor een niet-Joods meisje, mee naar huis te nemen. Zo voelde ze zich - alsof hij een niet-Joodse mee naar huis nam, ook al is ze duidelijk Joods. Het deed me denken aan de tijd toen ik in Jeruzalem op Shabbat fietste. Een grootvader stak met zijn kleinzoon de straat over. Hij keek me aan en keek naar de jongen en zei: "Hu lo Yehudi - Hij is niet Joods," omdat ik op shabbat reed.

Op een gegeven moment, nadat ze zijn ouders leerde kennen en echt van hen begon te houden, vroeg ze waarom mannen en vrouwen elkaar niet kunnen aanraken. Ik herinner me een bezoek aan Israël in 2000 en een ontmoeting met een orthodoxe familie. Zonder aarzelen strekte ik mijn hand uit naar de moeder om die te schudden. Ze keek naar mijn hand en glimlachte. Ik vroeg me af, wat is er mis met deze dame? Elana moest naar mij fluisteren dat zij mijn hand niet kon schudden, omdat orthodoxe joodse vrouwen mannen niet aanraken.

Coreen zei uiteindelijk tegen Cheli's vader: "Maar ik wil je omarmen! Waarom kan ik je niet een knuffel geven? Het was een krachtig moment in de documentaire. Voor Coreen was het omhelzen van haar toekomstige schoonvader het meest natuurlijke en liefdevolle ding ter wereld. Maar voor hem was het verboden, ondenkbaar!

Twee werelden ontmoeten elkaar

Naarmate de documentaire vorderde, zien we de interactie tussen de twee families. Ze komen allebei tot het besef dat ze echt van elkaar houden. Ze zien dat hun vooropgezette oordelen verkeerd waren. Er is een gedeelte waarin Coreens super seculiere vader de zeven zegeningen begint te spelen die op Joodse bruiloften worden gezongen, vanaf zijn iPad. Hij zingt en danst met zijn dochter, "we zullen dansen op de straten van Jeruzalem". Hij is grappig en spot met de religieuzen, maar hij omarmt ook het feit dat zijn dochter in een andere wereld trouwt. Ze gaan verder, "De stem van de bruidegom en de stem van de bruid". Coreen breekt in tranen uit als haar vader haar omhelst.

 

Kussen of niet kussen

Het grote dilemma is natuurlijk de bruiloft. Ze is een Tel Aviv'eet en wil een moderne jurk dragen. Maar dat zal Cheli's familie beledigen. Ze compromitteert en draagt een bescheiden jurk tijdens de ceremonie en verandert dat later, zodat de religieuze gasten kunnen vertrekken als ze dat willen. Ze lopen als culturele koorddansers.

Het laatste conflict dat overwonnen moet worden is of ze wel of niet zullen kussen wanneer de rabbijn hen als man en vrouw verbindt. Coreen is verbijsterd dat dit niet is toegestaan. Het is een brug te ver voor een meisje die haar hele leven lang droomde van een bruiloft - maar niet één zoals nu! Cheli buigt en zegt: "Niemand is ooit gestorven aan een kus. Niemand gaat 'gevault' doen," een Jiddisch woord dat betekent, schreeuwend in alarm of shock.

Op het einde, dan kussen ze.

Het was een fascinerende kijk op het Israëlische leven en de Israëlische cultuur.

Een link op de bronpagina naar de video die in het Hebreeuws is, maar met Facebook kan je inloggen. Ik heb dat niet uitgeprobeerd, want ik zit niet op Facebook.

Bron: Understanding Israel’s Secular vs Orthodox Culture | Messiah's Mandate