Palestijnen lopen doodsklappen op aan alle fronten

Door Ben Caspit - 15 januari 2018

In de nacht van 13 op 14 januari hebben vliegtuigen van de Israël Defense Forces (IDF) naar verluidt "terreurdoelen" gebombardeerd in de Gazastrook. In de ochtend bleek dat dit een aanvalstunnel van Hamas was, de vierde die in de afgelopen maanden werd verwoest en de belangrijkste in zijn soort. Deze tunnel had een strategisch potentieel voor een massale terreuraanslag in Israël. Het heeft ook de Egyptische soevereiniteit op het Sinaï-schiereiland geschonden en is daarmee een virtuele bom geworden die de Hamas-Egyptische huwelijksreis en de Palestijnse verzoening kan torpederen. Ondertussen zou de Centrale Raad van de PLO onder president Mahmoud Abbas in de avond van 14 januari in Ramallah bijeenkomen om conclusies te trekken uit de "proclamatie over Jeruzalem" van de Amerikaanse President Donald Trump, en deze conclusies vervolgens openbaar te maken. Ook zou Abbas officieel de echtscheiding ondertekenen met de regering van Trump.

Deze twee gebeurtenissen - de tunnelbombardementen en de crisis tussen Palestina en de VS - hebben in Jeruzalem tot grote tevredenheid geleid: enerzijds is het vredesproces meer dood dan ooit. Dit keer is er niet alleen geen partner, maar ook geen bemiddelaar. Anderzijds dreigt ook de Palestijnse verzoening in de Gazastrook, waar Israël zich zorgen over maakte (en waarmee Israël gedwongen werd samen te werken), ineen te storten. Geen wonder dat de hooggeplaatsten in Jeruzalem de afgelopen weken tekenen van tevredenheid hebben laten zien en in hun handen wrijven van vrolijkheid. Het enige probleem is dat het een doodlopende weg is, die de Palestijnen op beide fronten hebben bereikt, en dat dit wel eens een rampspoed kan veroorzaken. De laatste keer dat dit gebeurde was de zomer van 2014, toen alle partijen werden meegesleept in het Israëlisch-Gaza-conflict van 2014 (Operation Protective Edge). Volgens het Israëlische verdedigingssysteem kan dit scenario zich wellicht herhalen.

Iedereen die de afgelopen dagen Ramallah heeft bezocht, kreeg de duidelijke indruk dat de Palestijnen zijn afgedaald tot de laagste niveau's sinds de ondertekening van het Oslo-akkoord met Israël in 1993. Tijdens de terreurgolven in de jaren negentig van de vorige eeuw, de tweede intifada (2000-2005) en de verkiezing van premier Benjamin Netanyahu in 1996, zelfs toen de situatie de bodem leek te hebben bereikt, bleven er in ieder geval nog enkele hoopvolle verwachtingen over. Netanyahu heeft het Oslo-akkoord in 1996 niet afgeschaft, maar heeft het geratificeerd en in 1997 teruggegeven aan de Palestijnen. De tweede intifada vernietigde het vredesproces niet, maar moedigde wijlen premier Ariel Sharon aan om de terugtrekking van Gaza in 2005 uit te voeren. Dit keer is er helemaal geen enkele aanwijzing dat er iets positiefs te verwachten valt van een vredesproces dat om de hoek staat. Het licht aan het einde van de tunnel is een trein geworden, die vanuit de tegenovergestelde richting aanstuift op een frontale botsing. Palestijnse wanhoop lijkt ongeneeslijk.

Op 9 januari werd in het kader van het initiatief van Genève een bijeenkomst gehouden tussen hooggeplaatste leden van de Palestijnse Autoriteit en twee Israëlische Knesset-leden. De Palestijnen spraken openlijk met hun tegenhangers, de Knesset-leden Omer Bar-Lev en Merav Michaeli (Zionist Camp), over de werkelijke reden waarom de Palestijnen de Amerikaanse bemiddeling zat waren.

De Palestijnen zeiden dat ze informatie hadden ontvangen over het komende vredesprogramma van Trump via communicatie met de Egyptenaren en Saudi's met Ramallah. Zoals aan de Palestijnen werd verteld, omvatte het programma geen Palestijnse staat met de grenzen van 1967, bevatte het geen Palestijnse soevereiniteit, en noemde het zelfs niet eens de kwestie van de Palestijnse vluchtelingen.

Daarnaast kreeg Ramallah ook stukken informatie over het voornemen van de VS om Ramallah om te vormen tot de hoofdstad van Palestina. De hooggeplaatste Palestijnen legden de Israëli's uit dat het onder dergelijke omstandigheden geen zin had om de Amerikaanse bemiddeling voort te zetten. Het besluit van een scheiding van Abbas was definitief en absoluut. Volgens Abbas was Trump geen eerlijke bemiddelaar, maar volledig bevooroordeeld in het voordeel van Israël.

Aan de Palestijnen werd gevraagd of zij een alternatief plan hadden. Volgens Bar-Lev en Michaeli stelden de Palestijnen een formatie voor, zoals die werd gebruikt voor de onderhandelingen tussen Iran en de Mogendheden. Misschien zelfs precies hetzelfde. Daar hoef je je daar geen zorgen over te maken, vertelden ze de Israëli's - jullie hebben ongekende betrekkingen met Rusland en zelfs de rest van de machthebbers zullen niet proberen een regeling af te dwingen aan de betrokken partijen. Maar we zullen de Amerikanen niet langer accepteren als exclusieve bemiddelaar, punt. Er is geen reden om de "P5+1"-formatie (vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad plus Duitsland) niet over te nemen voor de Israëlisch-Palestijnse onderhandelingen, zo zeiden ze.

In de loop van het gesprek gaven de Palestijnen toe dat Abbas de "Jeruzalem-proclamatie" van Trump gebruikte als excuus om oorlog te voeren en een scheiding met de Amerikaanse regering uit te spreken. We weten, zeiden ze, dat de verklaring zelf niet bijzonder belangrijk was en dat de werkelijke invloed ervan op de grond beperkt is. Wat hen echter zorgen baarde, zo zeiden ze, waren de nieuwsberichten die ze ontvingen over het vredesprogramma van Trump. In de loop van het gesprek gebruikten de Palestijnen harde termen om het gedrag van de Amerikaanse president te beschrijven, die ze "krankzinnig" noemden. Ze laten hun Israëlische tegenhangers begrijpen dat ze niets meer te maken willen hebben met Trump en zijn vredesteam - het spel is voorbij, zeiden ze.

Sinds de verkiezing van Trump is hij het heetste onderwerp in de discussie over het Israëlisch-Palestijnse front. Is hij werkelijk een beëdigde fan van Israël die alles in het werk stelt om Netanyahu in staat te stellen het vredesproces te blijven bevriezen, of is hij een ervaren zakenman die "de ultieme deal" wilde maken en in staat is te doen wat niemand van zijn voorgangers durfde te doen? Op dit moment lijkt Trump een droom werkelijkheid te laten worden voor Netanyahu en de Israëlische rechtervleugel, wie en waar ze ook zijn.

Zeker, als het op Trump aankomt, kan alles en iedereen op elk moment in elke richting veranderen. Maar vanaf nu is er vrolijkheid in Netanyahu's rechtse coalitie, en die is authentiek en blijkbaar ook gerechtvaardigd.

Ook op het zuidelijk front vallen dingen op hun plaats: de tunnel die werd verwoest is, zoals eerder gezegd de vierde tunnel die de afgelopen maanden door Israël, is ontdekt en vernietigd. We hebben het niet alleen over een reeks lokale successen; nu is het duidelijk dat Israël de exclusieve mogelijkheid heeft Gaza ondergronds af te sluiten. Dit is zeer slecht nieuws voor Hamas, dat al zijn hoop op deze laatste tunnel heeft gevestigd. Hij werd gegraven vanuit Rafah, in het zuidelijke deel van Gaza, en was gelegen onder infrastructuur die gas, elektriciteit, water en brandstof levert aan de Palestijnen onder de grensovergang van Kerem Shalom door. Toen ging de tunnel over naar de Sinaï, waardoor de Egyptische soevereiniteit werd geschonden, en van daaruit naar Israëlisch grondgebied. Het was een multifunctionele tunnel. Volgens IDF-woordvoerder Brigade Generaal Ronen Manelis, was de tunnel bestemd voor gebruik tot terreurdoeleinden en ook voor smokkelwapens die Iran via de Sinaï naar de organisatie zou moeten sturen.

Alleen al de aanleg van deze tunnel op zijn specifieke locatie en gedurende deze specifieke periode is een grote belediging voor de Egyptenaren, die zich inspannen om de verdere verstikking van Hamas enigszins te verlichten. De grote vraag die wordt gesteld is: wie zullen de Egyptenaren geloven: Hamas, dat beweert dat de tunnel alleen voor "normale" smokkel was, of de Israëlische bondgenoot van Egypte, die weet hoe inlichtingen te presenteren die het tegendeel bewijzen?

Vorige week hebben de Egyptenaren met kracht ontkend dat ze ook maar enig voornemen hadden om het idee van uitbreiding van de Gazastrook naar Sinaï-gebied te overwegen (naar verluidt het plan van Trump). Nu zullen ze moeten kiezen tussen verschillende andere impopulaire alternatieven.

Ben Caspit is columnist voor Al-Monitor's Israel Pulse. Hij is tevens senior-columnist en politiek analist van Israëlische kranten en heeft dagelijks een radioprogramma en regelmatige televisieshows over politiek en Israël.

Bron: Palestinians hit dead end on all fronts