www.wimjongman.nl

(homepagina)

Macron belooft de islam in Frankrijk te hervormen

"Het is tijd om een nieuwe generatie in te schakelen"

door Soeren Kern - 13 februari 2018

De algemene doelstelling van het plan van President Macron is ervoor te zorgen dat Franse wet voorrang heeft op de islamitische wet voor moslims die in het land wonen.

Het plan zoals dat op dit moment is bedacht is vaag en geeft weinig details, maar lijkt te rusten op drie grote pijlers: bepalen wie de moslims vertegenwoordigen in Frankrijk; uiteenzetten hoe de islam in Frankrijk zal worden gefinancierd; en definiëren hoe de imams in Frankrijk zullen worden opgeleid.

De Franse president Emmanuel Macron heeft in deze uitgegeven poging om het "fundamentalisme te bestrijden" en "de nationale saanhorigheid te bewaren", beloofd om "de basis te leggen voor de volledige reorganisatie van de islam in Frankrijk".

Volgens Macron is het plan qua ambitie gelijk aan de Oostenrijkse islamwet, en is gericht op het streven naar een "betere integratie" van de islam in Frankrijk om "deze in een meer vreedzame relatie met de staat te plaatsen".

Een belangrijke prioriteit is het verminderen van de inmenging van buitenaf door het beperken van buitenlandse financiering voor moskeeën, imams en moslimorganisaties in Frankrijk. Het algemene doel van het plan is ervoor te zorgen dat het Franse recht voorrang krijgt boven het islamitisch recht voor moslims die in het land wonen.

In een interview van 11 februari met het Journal du Dimanche, zei Macron dat het plan, dat wordt gecoördineerd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken, zal worden aangekondigd binnen zes maanden: "We zijn bezig met het structureren van de islam in Frankrijk, en ook met hoe het uit te leggen," zei Macron. "Mijn doel is om te herontdekken wat er in de kern van het secularisme ligt - de mogelijkheid om zowel te kunnen geloven als niet te geloven - om de nationale samenhang en de mogelijkheid van een vrij religieus geweten te behouden."

Macron zei ook dat hij een breed scala van deskundigen en religieuze leiders heeft geraadpleegd voor hun inbreng in het hervormingsplan: "Ik zie intellectuelen en academici, zoals [de Franse islamdeskundige] Gilles Kepel, en vertegenwoordigers van alle religies, omdat ik denk dat we zwaar moeten putten uit onze geschiedenis, de geschiedenis van katholieken en protestanten. Hij voegde eraan toe:

"Ik zal geen enkele Franse burger vragen gematigd te zijn in zijn geloof of om gematigd in zijn God te geloven. Dat zou weinig zin hebben. Maar ik zal iedereen, voortdurend, vragen om alle regels van de republiek absoluut te respecteren".

Het plan zoals dat op dit moment is bedacht is vaag en geeft weinig details, maar lijkt te rusten op drie grote pijlers: bepalen wie de moslims vertegenwoordigen in Frankrijk; uiteenzetten hoe de islam in Frankrijk zal worden gefinancierd; en definiëren hoe de imams in Frankrijk zullen worden opgeleid.

De vertegenwoordiging van moslims in Frankrijk

Een belangrijk aspect van het plan van Macron is de hervorming van de Franse Raad van het moslimgeloof (Conseil français du culte musulman, CFCM), de officiële gesprekspartner tussen moslims en de staat bij de regulering van de islam in Frankrijk. De organisatie die in Frankrijk ongeveer 2500 moskeeën vertegenwoordigt, werd in 2003 opgericht door toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Nicolas Sarkozy.

De CFCM wordt al geruime tijd bekritiseerd, omdat ze ondoeltreffend en controversieel is, vooral omdat het roulerend voorzitterschap buitenlandse landen - met name Algerije, Marokko en Turkije - de mogelijkheid heeft geboden om de integratie van moslims in de Franse samenleving te verhinderen. Macron zei dat het doel was om een einde te maken aan wat hij "consulaire islam" noemde en de CFCM open te stellen voor "de meest geïntegreerde" moslims.

"Het is tijd om een nieuwe generatie in te schakelen," zei Hakim el-Karoui, een Frans-Tunesische deskundige op het gebied van de islam die Macron adviseert over de hervormingen. "We hebben vijftien jaar lang een debat gezien om de belangen van buitenlandse staten te verdedigen."

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken is voornemens om tegen 2019, wanneer de CFCM verkiezingen zal houden om haar leiderschap te vernieuwen, hervormingen door te voeren. "Het moment is gunstig voor het doorvoeren van de noodzakelijke hervormingen," zei Anouar Kbibech, voormalig voorzitter van de CFCM.

Het plan van Macron omvat naar verluidt ook de oprichting van een "Grand Imam of France", gebaseerd op de positie van de Chef Rabbi. Deze individu zou het "morele gezag" hebben om de islam voor de staat te vertegenwoordigen. Het blijft onduidelijk hoe zo'n individu de concurrerende stromingen van de islam zou kunnen verenigen om ze allemaal te kunnen vertegenwoordigen.

Financiering van de islam in Frankrijk

Macrons tweede prioriteit is het "verminderen van de invloed van de Arabische landen", wat volgens hem "verhindert dat de Franse islam zich keert naar de moderniteit". Zijn plan zou buitenlandse regeringen of entiteiten ervan weerhouden om moslimgebouwen voor erediensten en imams in Frankrijk te financieren. Honderden Franse moskeeën worden gefinancierd door landen in de Noord-Afrikaanse Maghreb en de Perzische Golf.

Met het nieuwe plan wordt ook getracht de financiële overeenkomsten in moskeeën te verlichten door ze onder de jurisdictie te brengen van een Franse wet die de culturele verenigingen regelt. De Franse moskeeën houden zich momenteel aan een wet die verenigingen zonder winstoogmerk reguleert, waardoor een meer ondoorzichtige boekhouding mogelijk wordt.

Macron heeft de mogelijkheid geopperd om de wet van 1905, de "Wet op de scheiding van kerken en staat", te herzien. Deze wet bevestigde in Frankrijk het secularisme van de staat. De wet van 1905 verbood onder andere overheidsfinanciering van religieuze groeperingen in Frankrijk. In antwoord op het vooruitzicht dat de Franse belastingbetalers binnenkort zouden kunnen worden gevraagd om voor moslims te betalen voor de eredienst in Frankrijk, zei Macron: "De wet van 1905 maakt deel uit van een schat die de onze is, maar zij hield geen rekening met het religieuze feit van de islam omdat deze niet aanwezig was in onze samenleving, zoals nu het geval is".

Het plan van Macron voorziet naar verluidt ook in de invoering van een zogenaamde Halal Tax, een omzetbelasting op halal-producten om de islam in Frankrijk te financieren. Het voorstel stuit op fel verzet van Franse moslims, van wie 70 procent gekant is tegen het instellen van de belasting, volgens een Ifop-peiling voor JDD.

Opleiding van imams in Frankrijk

Enkele honderden imams in Frankrijk zijn ambtenaren, wier salarissen worden betaald door buitenlandse regeringen. Minister van Binnenlandse Zaken Gérard Collomb zei dat de Franse regering "zou moeten ingrijpen" in de opleiding van de imams, zodat ze "imams van de Franse Republiek zijn" en niet "imams van vreemde landen".

In een interview met Radio France Inter, zei Collomb: "We kunnen zien dat we vandaag de dag een aantal problemen hebben, simpelweg omdat iedereen tegenwoordig kan verkondigen dat hij imam is".

Macrons plan heeft een mix van optimisme, scepticisme en bespotting ontvangen.

Ghaleb Bencheikh, een Frans-Algerijnse islamitische reformist en voormalig president van de Grote Moskee van Parijs, zei dat de aanpak van Macron "legitiem" en "interessant" was. In een interview met Radio France zei Bencheikh:

"Er is een verschrikkelijke paradox waarvan je moet weten hoe je die moet breken. We bevinden ons in een seculiere staat, en dit onaantastbare beginsel van secularisme bepaalt dat politieke autoriteiten zich niet mogen mengen in de structuur van een cultus, wat die ook moge zijn. Tegelijkertijd moeten er structuren en bevoorrechte gesprekspartners met politieke macht zijn. De moslimleiders zijn voorzichtig en kleinmoedig, en ze hebben deze structuur niet in goede banen geleid. Het is dan ook legitiem dat zowel de president van de republiek als minister van Binnenlandse Zaken Gérard Collomb aandringen op een gezonde structuur."

Le Figaro merkte met scepsis op, dat de vorige Franse presidenten soortgelijke toezeggingen hebben gedaan, die uiteindelijk tot mislukking hebben geleid:

"Zal Emmanuel Macron slagen waar zijn voorgangers hebben gefaald? De urgentie is in ieder geval zeer reëel. Afgelopen december heeft een moslimleider uit Bouches-du-Rhône verklaard: 'De Salafisten hebben de controle in Frankrijk in handen genomen. Er is een leegte, met name met het probleem van imams die geen Frans spreken.'"

In een interview met Les Echos zei National Front Leader Marine Le Pen, dat ze zich zorgen maakt over een mogelijke verandering van de wet die kerken en staat scheidt en zegt: "Er is een hele reeks lijnen, waarvan sommige ondraaglijk en onaanvaardbaar zijn: bijvoorbeeld het idee van een Concordaat, het idee om de wet van 1905 aan te pakken."

Ze riep Frankrijk op om hard op te treden tegen buitenlandse financiering van de islam: "Ik stel voor om buitenlandse financiering van moskeeën stop te zetten en de salafistische moskeeën te sluiten. Elke buitenlandse imam die een toespraak houdt die in strijd is met de waarden van de republiek moet worden uitgezet."

Florian Philippot, voormalig vice-president van het Nationaal Front en lid van het Europees Parlement, zei dat het plan van Macron niet bedoeld was om terug te keren naar een "seculiere republiek", maar om "moslims te beschermen".

Begin januari kondigde Macron tijdens een bijeenkomst in het Elysée-paleis met vertegenwoordigers van de zes belangrijkste religies in Frankrijk (katholiek, protestant, orthodox, moslim, joods en boeddhistisch) aan, dat hij tijdens zijn presidentschap een "grote" maar "gepassioneerde" toespraak over het secularisme zou houden: "Mijn wens voor 2018 is dat Frankrijk samen met u een model van secularisme wordt, wetend hoe naar de stemmen uit het land in al zijn verscheidenheid te luisteren, en in staat om op deze verscheidenheid voort te bouwen aan een grote, verzoende en toekomstgerichte natie."

Minder dan een week later werd Macron echter abrupt teruggefloten. De toespraak was blijkbaar "van de agenda verwijderd", omdat praten over secularisme "in de context van alleen de islam" een "fatale vergissing" zou zijn.

Columnist Hélène Jouan beschuldigde Macron ervan dat hij beide zijden tegen het midden probeerde uit te spelen:

"Emmanuel Macron gelooft een subtiel evenwicht in stand te houden tussen een onvervreemdbare gehechtheid aan Republikeinse principes en een absolute vastberadenheid tegenover de radicale islam.

"De president geeft de voorkeur te ontwijken. Ik weet niet zeker of dit stand zal houden. Een tragische gebeurtenis in Frankrijk zou hem er natuurlijk toe aanzetten om zich te openbaren, met het risico dat hij zich vervreemdt van degenen die oordelen vanaf rechts of links dat hij te veel of te weinig doet, om zo zijn positie van 'centraliteit' te verliezen, die hij op dit punt denkt te behouden. Ondertussen koopt hij echter tijd."

Soeren Kern is een Senior Medewerker bij het in New York gevestigde Gatestone Institute.

Vertaling door W.J. Jongman en H. Sleijster

© 2018 Gatestone Institute. Alle rechten voorbehouden. De artikelen hier afgedrukt geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten weer van de vertalers of van Gatestone Institute.

Bron: Macron Vows to Reform Islam in France