Verrassend, Ayelet Shaked

3 september 2017 - door Vic Rosenthal

Afgelopen dinsdag sprak de Minister van Justitie, Ayelet Shaked, op de Israëlische Bar Association Conferentie. Wat ze zei vormde een ideologisch manifest van groot belang, veel meer dus dan de specifieke kwestie waarover zij sprak, namelijk de beschikking van de Supreme Court inzake de rechten van de staat ten opzichte van de rechten van de illegale immigranten:

"Israël van 2017 is een land dat Grondwettelijk opgebouwd is uit individuele rechten, kriskras, zonder de basiswetten die verwijzen naar Israël als de natie-staat voor het Joodse volk," klaagde Shaked.

"Zionisme is een blinde vlek voor de rechterlijke macht geworden," vervolgde ze. "Vragen daarover zijn irrelevant geworden. Nationale uitdagingen zijn een gerechtelijke blinde vlek, die helemaal niet meer worden overwogen in het huidige klimaat, en zeker wordt niet in het voordeel ervan besloten, wanneer deze worden geconfronteerd met problemen over individuele rechten.

"De vragen betreffende demografie en het behoud van de Joodse meerderheid zijn klassieke voorbeelden," legde ze uit. "Israëlische [rechtspraak] acht deze waarden het zelfs niet eens waard om te overwegen."...

"De reactie van het Hof [op illegale immigranten] was opvallend neerbuigend — en vervolgens opnieuw — als de wet probeert om te gaan met dit fenomeen," zo vervolgde ze. ...

Tegelijkertijd wilde Shaked duidelijk maken dat ze niet licht tilt aan de individuele rechten, zeggende dat ze het handhaven van het systeem als "bijna heilig" beschouwt.

"Maar niet verstoken vanuit de context," gaf ze duidelijk aan. "Niet los van de Israëlische uniciteit, onze nationale taken en onze identiteit, geschiedenis en zionistische uitdagingen. Zionisme moet niet — en zal niet — buigen voor een systeem van individuele rechten die universeel geïnterpreteerd worden op een wijze die het zou loskoppelen van de kronieken van de Knesset en de geschiedenis van de wetgeving waar we allemaal mee bekend zijn. "

Tijdens de jaren 1990 nam onder leiding van de toen optredende voorzitter Aharon Barak, Israëls Supreme Court dit standpunt in, in verschillende besluiten (zoals deze) dat de individuele rechten - gelijkheid, democratie - altijd voorrang hadden op de collectieve rechten van de staat als zijnde de staat van het Joodse volk. Barak bepaalde dat de Joodse waarden identiek zijn aan die van de liberale humanistische, en ook die welke ten grondslag liggen aan de seculiere westerse moraal die kenmerkend is voor de meest progressieve elementen in Europa en de VS. De enige zin waarin Israël een "Joodse staat" is, en vanuit dit oogpunt kan worden gezien, is dat er een Joodse meerderheid is en een wet op terugkeer voor Joden.

Het probleem met Baraks positie is, dat als individuele rechten worden geïnterpreteerd in de breedste zin (dat wil zeggen, er geen onderscheid is gemaakt tussen burgerlijke en nationale rechten), en deze rechten altijd de rechten van de staat overschrijven, dan is de staat niet meer in staat tot het behouden van het Joods-zijn. Zelfs haar voortbestaan kan dan ter discussie worden gesteld.

Zionisme ontstond omdat Herzl en anderen begrepen dat er een noodzakelijke voorwaarde was voor het voortbestaan van het Joodse volk, met het eigendom van een specifiek Joodse natiestaat. Als de status is gebaseerd op democratische beginselen, dan is een Joodse meerderheid een noodzaak voor het behouden van haar Joodse natuur. Bescherming van deze meerderheid golden dan voor de Joodse symbolen zoals de vlag en het volkslied, het onderhouden en stimuleren van Joodse immigratie als de legitieme verantwoordelijkheden van de staat.

De meerderheid van de burgers en leden van de Knesset zijn het oneens met Barak. Zij geloven dat de staat een recht heeft op bescherming van haar Joodse karakter, zelfs als dit betekent dat niet-Joden anders worden behandeld dan Joden in sommige opzichten. Ik noem dit de "zionistische noodzaak". Maar de juridische, de media, de educatieve, culturele en artistieke elite, samen met de linkse en de Arabische leden van de Knesset, zijn niet langer (als ze het ooit waren) zionisten. Dit is de bron van veel van de politieke spanningen in Israël vandaag de dag.

Knessetlid Tzipi Livni heeft deze kloof duidelijk geïllustreerd, toen ze reageerde op Shaked, door te zeggen: "Bescherming [mensenrechten] is ook een essentie van het Judaïsme en een deel van Israëls waarden als een Joodse en democratische staat." Voor Livni, net als Aharon Barak, is er geen verschil (en kan er geen conflict zijn) tussen individuele rechten en de Joodsheid van de staat, want er is geen onderscheid tussen de Joodse ethiek en progressief zijn, in de universalistische politieke filosofie. Livni zou zich thuis voelen in een Amerikaanse hervormingstempel. Terwijl ze zichzelf een zionist zou noemen, is haar ideologie dus feitelijk strijdig met het zionisme.

Er is dus sprake van een conflict tussen het zionisme en het universalisme dat populair is bij de Amerikaanse progressieven en Israëlische linksisten. Die zijn meer bezig zijn met de rechten van de Palestijnen en van de illegale immigranten dan met die van de Joodse ingezetenen van Zuid-Tel Aviv. Shaked begrijpt duidelijk het noodzakelijke evenwicht tussen enerzijds de uitoefening van individuele rechten met het recht op zelfbehoud van de Joodse staat. Niet iedere individuele wens – met name van niet-joodse minderheden – kan worden behandeld als "goed" te zijn in het kader van een kleine Joodse staat, temeer daar sommige van deze minderheden anti-zionistische en zelfs anti-Joodse posities innemen.

Shaked heeft gepleit voor de natiestaat-wet die voor het eerst een verklaring van de "Joodse staat" zouden introduceren in Israëls basiswetten en die de bevoegdheid wil beperken van het linkse Hooggerechtshof. Ze wil tot uitzetting van de illegale immigranten overgaan en verzet zich tegen die fantastische "tweestatenoplossing".

Ze is altijd al gehaat door links, waarvan de leden ruwe seksistische opmerkingen maakten toen ze benoemd werd tot Minister van Justitie (ze zijn gestopt toen sommige linkse vrouwelijke Knessetleden haar verdedigden, en toen ze blijk gaf van haar vermogen om haar huiswerk te doen en complexe problemen te begrijpen ondanks haar diploma informatica in plaats van rechten). Maar haar betoog tegen de Orde van Advocaten opende de sluizen van lelijkheid, waar sommige advocaten schreeuwden over "apartheid". Een opiniestuk in Ha'aretz noemde haar zelfs met zoveel woorden een Nazi.

Dergelijke kritiek illustreert de domheid en de wanhoop van haar post-zionistische tegenstanders, die niet in staat lijken te zijn om onderscheid te maken tussen burgerlijke en nationale rechten, en die blijkbaar niet geloven dat er zoiets bestaat als het collectieve recht van het Joodse volk op zelfbeschikking of het recht van zelfverdediging door de staat.

Ayelet Shaked is bij uitstek gekwalificeerd als Minister-president, gedeeltelijk omdat ze als vrouw veel beter heeft moeten presteren dan haar mannelijke collega's om serieus te worden genomen. Maar er is helaas geen duidelijk pad voor haar. Voorheen, als lid van de Likud, verhuisde ze naar de Joods Tehuis-partij, waar ze nr.2 is op de partijlijst na leider Naftali Bennett. Joods Tehuis is de opvolger van de nationaal-religieuze partij, de traditionele religieuze-maar-niet-charedische oppositie, en heeft nooit genoeg stemmen gekregen om een regering te vormen.

Shaked, die seculier is, werd gevraagd om toe te treden tot de partij ter verbreding van de aantrekkingskracht om de niet-religieuze rechtse kiezers aan te trekken. Het is echter moeilijk om deze partij te zien als de grootste of zelfs maar de één na grootste stemmentrekker (er zijn aspecten in de partij die uit de pas lopen ten opzichte van de seculiere meerderheid van de Israëli's, zoals de zeer sociaal conservatieve standpunten van sommige van haar leiders). Zelfs als het zo was, dan is Bennett de leider van de partij, en Shaked heeft gezegd dat ze zich niet zou verzetten tegen hem.

Toch is de combinatie van ideologische duidelijkheid en ernst, die kenmerkend is voor haar, maar moeilijk te weerstaan. Het tijdperk van Netanyahu, of het beter of slechter wordt, het komt tot een einde. Israël heeft talrijke vrouwelijke leden in de Knesset en het heeft al één vrouwelijke Minister-president gehad.

Het zou een grote verrassing zijn als Shaked tot Minister-president werd benoemd.

Maar de Israëlische politiek zit vol verrassingen.

Bron: Surprise us, Ayelet Shaked | Abu Yehuda