Artikel

In een tijdspanne van vijf jaar heeft Turkije ernstige politieke en militaire spanningen gekregen met verschillende landen in haar nabijheid: Israël, Syrië, Rusland, Jordanië, Egypte, Cyprus en Griekenland. Irak is onlangs ook toegetreden tot de club van vijandelijkheden rondom Turkije.

Ondanks dringende verzoeken van de Iraakse regering dat Turkije zijn troepen uit Irak zal terugtrekken, haalde Ankara de schouders op en zegt dat het zijn militaire aanwezigheid in het naburige land zal handhaven voor "Iraks eigen stabiliteit". Wat een leuk veiligheidsgevoel gevend gebaar! Achter de Turkse onverschilligheid liggen de sektarische belangen en ambities.

Op 1 oktober verlengde het Turkse Parlement het mandaat van de Turkse troepen die zijn ingezet op Iraaks grondgebied met één jaar. De soldaten zijn gestationeerd in de buurt van Bashiqa in Noord-Irak - als ongewenste gasten. Dat leidde tot een twist met Bagdad, wat verder de koude sektarische oorlog complex kan maken tussen de soennieten in de regio, ondersteund door Turkije, Saoedi-Arabië en Qatar, en hun sjiitische vijanden, ondersteund door Iran en het door Shiieten bestuurde Bagdad.

Haider al-Abadi, de Iraakse premier, vernieuwde de oproep voor een terugtrekking van de Turkse soldaten uit zijn land en heeft gewaarschuwd dat het militair avonturisme van Turkije zou kunnen leiden tot een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten. Hij zei: "We willen geen militaire confrontatie aangaan met Turkije... Het Turkse aandringen op zijn aanwezigheid binnen het Iraakse grondgebied heeft geen enkele rechtvaardiging."

Het Iraakse Parlement zei in een verklaring: "De Iraakse regering moet de Turkse troepen zien als vijandige bezettingstroepen."

Bagdad heeft ook verzocht om een spoedvergadering van de Veiligheidsraad van de VN om de kwestie te bespreken. De VN-Veiligheidsraad moet "zijn verantwoordelijkheid nemen en een resolutie aannemen tegen de schending door de Turkse troepen van de soevereiniteit van Irak," zei Ahmad Jamal, woordvoerder van het Iraakse Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Het Turkse binnendringen van Irak heeft niet alleen Irak geërgerd, maar ook de westerse bondgenoten. Kolonel John Dorrian, de woordvoerder van de door de VS geleide coalitie van 65 landen, die vechten voor de Islamitische Staat (ISIS), zei dat de Turkse troepen in Irak daar niet als onderdeel van het bondgenootschap optreden. Dorrian zei dat Turkije "op zichzelf" functioneert in Irak. Hij voegde daaraan toe dat het standpunt van de coalitie is dat elke eenheid "hier moet zijn met coördinatie of met toestemming van de regering van Irak."

Door 9 oktober begonnen de dingen meer te ergeren. Iraks ambassadeur van Turkije, Hisham Alawi, zei:

"Als we geen enkel resultaat bereiken, zal de Iraakse regering gedwongen worden om andere opties te overwegen. En door dit te doen, zal Irak zijn recht uitoefenen om zijn soevereiniteit en de Iraakse belangen te verdedigen."

Ankara blijft uitdagend. Premier Binali Yildirim zei dat Turkse troepen zouden blijven in Irak. Turkije's voorwendsel is dat zijn troepen in Irak tegen "ISIS" strijden. Daarvan is niet iedereen overtuigd. Turkije's bedoeling is voor het grootste deel een sektarische (lees: pro-Soennitisch) en Yildirim heeft dat toegegeven op een niet zo erg subtiele manier toen hij zei dat de Turkse troepen in Irak er ook waren "om te zorgen dat er niet gewapenderhand een verandering in de 'demografische structuur' van de regio's wordt opgelegd."

Turkije vreest dat in de nasleep van een geplande aanval op Mosul, Irak haar tweede grootste stad, en het Iraakse bolwerk van ISIS, een zware Shiitische, en Koerdische dominantie in het gebied van Mosul kan tegemoet zien. De Turkse Minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu zei: "Het betrekken van de sjiitische milities in de operatie [tegen IS] zal geen vrede brengen in Mosul. Integendeel, het zal problemen geven." Het is niet verwonderlijk dat Turkije, als pro-Soennitische islamisten, een Sunni-dominantie wil in een vreemd land. Dit is niet de eerste keer dat ze dit hartstochtelijk doen.

Het probleem is dat de sektarische ambities van Turkije op een moment komen dat de coalitie een zwaar offensief aan het voorbereiden is op Mosul, de door ISIS bestuurde stad. Turkije's primaire zorg is niet het verdrijven van ISIS uit Mosul, maar om er een "soennitisch bestuurde stad" van te maken nadat ISIS eruit verdreven is. Maar deze ambitie vormt een gevaar voor de geplande aanval op ISIS.

De Irakezen denken dat het offensief om Mosul te heroveren op ISIS waarschijnlijk niet zal beginnen zolang er Turkse troepen in Irak zijn. "Ik denk dat zolang deze Turkse troepen rond Mosul blijven, de operatie om de stad over te nemen, niet kan worden gestart, of er moet een nieuwe overeenkomst komen, waarbij het Turkse strijdkrachten niet zullen deelnemen aan het offensief," zo zei de Iraakse parlementariër Abdelaziz Hasan, die ook lid is van de Commissie voor Defensie en Veiligheid in het Iraakse Parlement.

De sektarische ambities van Turkije in het naburige Syrië hebben uiteindelijk tot een totale mislukking en veel bloedvergieten geleid. Nu wil Ankara proberen om een ander sektarisch avontuur aan te gaan in een andere naburige bijna-falende staat, onder het mom van "stabiliteit te brengen". Yildirim zei dat Turkije een "verantwoordelijkheid draagt voor de stabiliteit in Irak". Dit is gewoon grappig; men kan geen stabiliteit brengen naar een land dat meer op een slagveld lijkt van meerdere religieuze oorlogen, en dat met slechts een paar honderd man aan troepen.

Burak Bekdil, gevestigd in Ankara, is een Turkse columnist voor de krant Hürriyet en een medewerker aan het Midden-Oosten-Forum.

Turkije's gevaarlijke stappen in Irak