Artikel

De altijd boze Recep Tayyip Erdogan, president van Turkije, moet een moment van rust nemen en zich afvragen, waarom hij waarschijnlijk 's werelds meest beledigde president is.

Sinds Erdogan is verkozen tot president, in augustus 2014, heeft hij ten minste 1845 mensen voor het gerecht gedaagd vanwege hem beledigen.

Een obscure Duitse wet, die teruggaat tot 1871, werd gebruikt om het zwijgen op te leggen aan Iraanse dissidenten die kritisch stonden ten aanzien van de Sjah Mohammed Reza Pahlavi en de Chileense dictator Augusto Pinochet van Iran in de jaren 1960 en 1970. Erdogan is inmiddels de derde buitenlandse leider die wil profiteren van deze wet, nadat een populaire Duitse komiek hem in ruwe termen heeft bespot.

De wet staat vervolging in Duitsland toe voor het beledigen van een buitenlands leider, maar alleen met een toestemming van de regering. De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft haar toestemming verleend voor de vervolging van de Duitse komiek Jan Böhmermann, hoewel ze beloofde dat de wet waardoor deze juridische procedure mogelijk is, zal worden ingetrokken in 2018.

Dat alles is niet van belang in Turkije, waar journalisten de neiging hebben hun woorden zorgvuldiger af te wegen in deze dagen. Diverse kranten zijn de afgelopen maanden al in beslag genomen of gesloten. Omroepen zijn uit de lucht gehaald en vooraanstaande journalisten worden vervolgd op beschuldiging van belediging, voor het lid zijn van een terroristische organisatie, of zelfs voor spionage. Maar Merkels besluit om Böhmermann te laten vervolgen, komt nauwelijks overeen met de Europese cultuur van burgerlijke vrijheden.

Rebecca Harms, medevoorzitter van de Fractie van de Groenen/Vrije Europese Alliantie in het Europees Parlement (EP), zei dat "[nadat Merkel groen licht gaf voor rechtszaak] de Turkse journalisten en artiesten nu zelfs nog meer zijn gaan lijden."

Merkels ondersteuning voor Erdogans stekelige psyche kwam nadat twee belangrijke krantenverslagen Turkije's zorgwekkende autocratische regime belichtten. Van over de Atlantische Oceaan gaf Country Reports on Human Rights Practices, jaarlijks uitgegeven door het VS State Department, een duidelijke momentopname van de verslechterende schendingen van de mensenrechten in Turkije. Het zei dat de regering van de Justitie en Ontwikkelings Partij (AKP) haar inmenging in de vrijheid van meningsuiting, met willekeurige toepassing van wetten en ontoereikende bescherming van de burgerbevolking in het zuidoosten van het land, een grote bedreiging vormen voor de burgerrechten en de vrijheden. Het verslag merkte ook op dat: "straffeloosheid en zwakke rechtsbediening een ander punt van zorg is, zoals bepaalde wetten die werden toegepast als te breed en inconsistent... Brede speelruimte is toegekend aan de Officieren van Justitie en rechters in hun bijdragen aan politiek gemotiveerde onderzoeken."

Terug op het Oude Continent heeft het Europees Parlement scherpe kritiek uitgegeven naar Turkije, en waarschuwde in duidelijke taal dat deze Europese Unie-kandidaat "achteruit gegaan" was in de democratie, de mensenrechten en de rechtsstaat. EP-rapporteur Kati Piri zei in het jaarlijkse voortgangsverslag over Turkije: "Het algehele tempo van de hervormingen in Turkije heeft zich niet alleen vertraagd, maar op sommige belangrijke gebieden, zoals de vrijheid van meningsuiting en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, is er een regressie gaande, die met name zorgwekkend is."

Erdogan houdt Europa's leiders in gijzeling door te dreigen met het afbreken van de recente Turkije-EU vluchtelingendeal. Onder deze overeenkomst heeft Turkije toegezegd om tienduizenden vluchtelingen terug te nemen in ruil voor geld van de EU, met de belofte om vooruitgang te boeken in Turkije toetredingsonderhandelingen en reizen zonder visum voor Turken binnen de EU Schengen-zone.

Voor veel Europese landen, met name Duitsland, waar de emigrantencrisis Merkels populariteit heeft afgeremd, is Erdogan van Turkije plotseling veranderd in een noodzakelijke bondgenoot. De EU bevindt zich in een moeilijke situatie met het in evenwicht brengen van Turkije's hernieuwde "nominale waarde" en de kernbeginselen van zijn democratische cultuur die in juridische normen zijn vastgelegd. Piri voegde toe:

"En we kunnen niet gewoon zeggen, we hebben nu een emigratiecrisis, zodat we niet alle andere kwesties meer kunnen bespreken. Dit is het signaal dat het Europees Parlement wil sturen met dit verslag. Met Turkije als een kandidaat-land moeten we ook kijken naar de interne ontwikkelingen en deze openlijk met de regering bespreken."

Europese leiders zullen betere diplomatieke vaardigheden nodig hebben in hun steeds moeilijker evenwichtsoefening tussen de reflecties van Erdogans autocratie in hun eigen landen, en hun behoefte aan de hulp van Turkije in het beperken van de slechtste vluchtelingencrisis ooit op het continent. Het probleem is: hoe meer Erdogan zich realiseert dat zijn chantage werkt, hoe meer bereid hij zal zijn zijn slechte democratische cultuur te exporteren naar Europa. Merkel heeft een verkeerd precedent gegeven door de prikkelbare sultan te geven wat hij wilde.

Burak Bekdil, gevestigd in Ankara, is een Turkse columnist voor de krant Hürriyet en een medewerker aan het Midden-Oosten-Forum.

Erdogan - 's werelds meest beledigde president