Hoe Turkije de Islamitische Staat bestrijdt

door Burak Bekdil | 27 juli 2015

De Islamitische Staat van Irak en Syrië (IS) is het eerste doelwit geweest van de wereld van de democratische naties, want het veroverde grote delen land in Syrië en Irak afgelopen zomer en verklaarde een kalifaat onder de sharia in het land dat onder hun controle was. De Verenigde Staten en hun bondgenoten voeren een oorlog tegen IS, maar staan wel op een afstand. Dus staat NAVO-bondgenoot Turkije, althans in theorie, niet op een afstand.

In werkelijkheid liggen de zaken een beetje anders. Vooral sinds het begin van dit jaar een aantal persberichten in de lokale en internationale media in ijzingwekkende verhalen vertelden over hoe de jihadisten zich vrij bewegen en strijders verwerven in enkele van de grootste steden van Turkije. "Het is geen geheim dat Turkije is uitgegroeid tot een vruchtbare bodem voor jihadistische activiteiten. Turkije zegt dat het vecht tegen IS. Misschien wel. "Maar met willekeur en met tegenzin," zei een EU-ambassadeur in Ankara.

Vorige maand gaf een nieuwsbericht een gedetailleerde prachtige openbaring van Huseyin Mustafa Peri, een Turks staatsburger, die zich bij IS aansloot in september, maar nadat hij was neergeschoten en verwond, gevangen genomen werd in het begin van juni door de Syrische Koerden. Hij legde het wervingsproces uit met een koele duidelijkheid in een video.

Als om Peri's openbaringen te bevestigen van de chronologie hoe de jeugd in het zuidoosten van Turkije door IS werd aangeworven om een bom te laten ontploffen in een pro-Koerdische bijeenkomst in Diyarbaki, begin juni, legde dit een enorm beveiligingsprobleem bloot binnen de Turkse rechtshandhaving, of kwaadwilligheid. (De dubbele ontploffing doodde vier mensen en meer dan 100 gewonden, twee dagen voor parlementsverkiezingen in Turkije op 7 juni.)

De vader van de verdachte zei dat hij de politie geïnformeerd had toen zijn zoon was verdwenen in oktober 2014. Hij zei dat hij het vermoeden had dat zijn zoon, die sterk jihadistische meningen had geuit, zou zijn weggegaan om mee te doen met IS. De familie pleitte zelfs bij premier Ahmet Davutoglu voor hulp. Later vertelden de ambtenaren hem dat de jongeman zich had aangesloten bij IS. Vreemd genoeg werd, kort voordat hij de bommen liet ontploffen, de jonge man - alleen bekend met zijn initialen, OG - kort vastgehouden bij een demonstratie die te wijten aan een onregelmatigheid over de dienstplicht. De politie liet hem gaan, ook al was zijn naam vermeld als een "vermist persoon in verband met terrorisme". Ambtenaren verklaarden later dat een procedurele fout de oorzaak was van de vrijlating van de bommengooier. Niet veel mensen zijn daarvan overtuigd.

De sterk regeringsgezinde media in Turkije gingen een beetje te ver met het openbaar maken, waar Ankara zou staan in de Syrische burgeroorlog. De "Turkse Pravdas" gaf verhalen en krantenkoppen met lof voor IS en veroordeelde de pro-Koerdische strijders in het noorden van Syrië, die tegen de Islamitische Staat vochten met de hulp van de VS-geleide luchtaanvallen. Een dagelijks krant, Sabah, die openlijk president Recep Tayyip Erdogan steunt, kwam met de kop, "YPG (een Koerdische militie) is gevaarlijker dan ISIS." De andere beruchte regeringsgezinde kranten zoals Star, Yeni Akit en Aksam publiceerden soortgelijke verhalen. Er is geen twijfel over de "goede journalistiek" voor de Turkse ambtenaren. Maar niet elke Turkse journalist is noodzakelijk een goede politieke wetenschapper.

Vorige maand werden drie journalisten aan de grens met Syrië kort vastgehouden vanwege de woede van de lokale gouverneur, omdat ze vragen gingen stellen over mogelijke infiltranten van IS. De drie journalisten van de Turkse dagbladen Cumhuriyet en Evrensel en de Duitse Die Welt, werden meegenomen naar een politiebureau voor verhoor op bevel van de gouverneur.

De Turkse staat helpt IS. Niet alleen door de politie en lokale bestuurders, ook door andere functionarissen in Ankara. Onlangs kregen twee Tsjetsjenen die werden beschuldigd van het onthoofden van drie priesters in Syrië twee jaar geleden, geen veroordeling voor moord, maar een Istanbul-rechtbank veroordeelde hen tot 7,5 jaar gevangenis, slechts omdat ze leden waren van een terroristische groepering.

De jihadistische Tsjetsjenen Magomet Abdurakmanov en Ahmad Ramzanov, werden gevangen genomen in Istanbul, begin juli. De rechtbank weigerde een zaak wegens een moord, omdat "de misdaad niet tegen Turkije was gericht en omdat een akkoord over uitleveringen ontbrak." Nu zullen de Tsjetsjenen slechts twee jaar in de gevangenis zitten, als gevolg van de Turkse strafwet die automatisch de gevangenis straffen verlaagt. Een politie-rapport zei dat Abdurakmanov wellicht een van de militanten is die te zien is in een video die is geüpload op YouTube, en die naar verluidt de onthoofding van de priesters toont.

Onthullend was het toen Abdurakmanov aan de rechtbank vertelde dat hij de steun had gekregen van de Turkse inlichtingendienst toen hij in Syrië was. "De Turkse inlichtingendienst zou me niet helpen als ik een lid van al-Qaeda was," zei hij. "We stonden de hele tijd in contact met de Turkse inlichtingendienst. Turkije stuurde ons wapens, auto's en geld toen we Syrië binnengingen. Turkije hielp ons omdat we vochten tegen de [Syrische president] Bashar al-Assad."

Meer recent publiceerde een nieuws verslag een interview van een ontevreden verpleegkundige die clandestien werkte voor een geheim medisch korps in Sanliurfa, een zuidoostelijke Turkse stad, die grenst aan Syrië. Daarin onthulde de verpleegster, een Alawietische (een nakomeling van de sjiitische islam), informatie over de vermeende rol die Sumeyye Erdogan, president Erdogans dochter, gespeeld heeft in het leveren van uitgebreide medische zorg voor de gewonde strijders van IS die zijn overgedragen aan de Turkse ziekenhuizen. "Niet eerder waren ze zich bewust van mijn geloof," zei ze, "dan toen de golf van intimidatie begon. Ik wist veel dingen ... die zich in het korps voordeden. Ik zag Sumeyye Erdogan regelmatig op ons hoofdkantoor in Sanliurfa ... Ik ben inderdaad doodsbang."

Ondertussen blijft Turkije bezig met de wereld te vertellen dat het vecht tegen de (IS) terroristen in Syrië. Nog belachelijker dan deze bewering is dat sommige mensen blijkbaar de Turkse sprookjes voor waar aannemen. In april onderstreepte de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry dat Turkije een belangrijke partner was van de VS in de strijd tegen ISIS en prees de bijdragen van Turkije: "Ik wil deze middag het belang benadrukken van de banden tussen de Verenigde Staten en Turkije, met name in de relatie tot de veiligheid op dit specifieke moment," zei Kerry na een ontmoeting met zijn Turkse ambtgenoot.

Dus is het logisch dat de Turken denken dat ze hun bondgenoten altijd voor de gek kunnen houden: ze helpen jihadistische terroristen en in ruil daarvoor krijgen een schouderklopje.

Burak Bekdil is gevestigd in Ankara en is een Turkse columnist voor de Hürriyet Daily en medewerker bij het Middle East Forum

Bron: How Turkey Fights the Islamic State