Wanneer al het andere faalt, belt Erdogan Israël

door Shoshana Bryen | 18 december 2015

Erdogan kwam in 2003 in functie met een beleid van "geen problemen met de buren," maar sindsdien heeft Turkije problemen gekregen met de meeste, zo niet alle, van hen.

De aankondiging van het herstel in de Israëlisch-Turkse betrekkingen moet wel worden gezien in de context van dat Turkije nergens anders meer heen kan.

De betrekkingen van Turkije met Israël zijn gespannen, op zijn zachtst gezegd, sinds 2010, toen een non-profit organisatie die door Turkije werd gefinancierd, zich met het Gaza Flotilla zich richtte op het doorbreken van de Israëlisch-Egyptische blokkade van de door Hamas geregeerde Gazastrook.

Na een bloedige confrontatie, die eindigde in de dood van negen Turken, eiste Turkije dat Israël zou worden berecht in het Internationale Strafhof (ICC) en onderworpen zou worden aan VN-sancties. Het ICC oordeelde dat de acties van Israël geen oorlogsmisdaden waren. Daarnaast heeft de Palmer Commissie van de VN geconcludeerd dat de blokkade van Gaza legaal was, en dat de IDF commando's op het aangehouden Mavi Marmara schip werden geconfronteerd met "georganiseerd en gewelddadig verzet van een groep passagiers", en daarom verplicht waren om geweld te gebruiken voor hun eigen bescherming. De Commissie heeft echter de "kracht" van de commando's buitensporig en onredelijk genoemd. "

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan had reeds in het verleden laten zien vijandigheid tegenover Israël te staan. Reeds in 2009 veroordeelde premier Erdogan publiekelijk de Israëlische president Shimon Peres bij het World Economic Forum in Davos: "Als het gaat om moord, weet je heel goed om hoe te doden. Je weet heel goed hoe te doden." Toen Hamas uit Damascus werd gegooid, nodigde Erdogan de Hamas-leiders Khaled Mashaal en Ismail Haniyeh uit om de terroristische organisatie "Westoever en Jeruzalem Hoofdkwartier" in Istanbul te vestigen.

Sprekend bij de Parijs-demonstratie in januari 2015, na de moorddadige aanval op het Charlie Hebdo-kantoor en de terroristische moord op vier Joden in een koosjere supermarkt, zei de minister van Buitenlandse Zaken van Turkije, Ahmet Davutoglu: "Net zoals het bloedbad in Parijs gepleegd door terroristen een misdaad begaan tegen de menselijkheid is, heeft Netanyahu... misdaden begaan tegen de menselijkheid." En Erdogan, sprekend in Ankara, zei dat hij "moeilijk kon begrijpen hoe hij (Netanyahu) durfde mee te gaan" met de mars in de Franse hoofdstad. En juist vorige maand zei Davutoglu publiekelijk: "Israël knielt neer voor ons."

Niet precies.

Turkije's buitenlands beleid keuzes en de huidige crises hebben er beide toe geleid dat Erdogan een hand naar Israël uitsteekt voor hulp. Erdogan kwam in functie als premier in 2003 met een beleid van "geen problemen met de buren", maar heeft er sindsdien toe geleid dat Turkije problemen heeft met de meeste, zo niet alle, van hen. Alon Liel, voormalig directeur-generaal van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken, zei: "Turkije doet het niet heel erg goed in de laatste vijf jaar in deze regio. Turkije heeft vrienden nodig."

Dat is een understatement.

Turkije heeft Iran geholpen met het omzeilen van internationale sancties, maar is sindsdien in onmin met de Islamitische Republiek Iran over zijn steun aan Bashar Assad van Syrië. Als Moslim Broederschap supporter stond Erdogan dicht bij de Egyptische ex-president Mohamed Morsi, ook een Moslim Broederschap-lid, en is een uitgesproken tegenstander van president Abdel Fattah el-Sisi. Turkije was en blijft een kanaal voor wapens en geld voor de verschillende partijen in de Syrische burgeroorlog. De Verenigde Staten hebben geëist dat Erdogan de grens van Turkije en Syrië sluit, wat hij niet heeft gedaan. Turkije heeft ook de Koerdische strijders gebombardeerd; het heeft zijn troepen ingezet op Iraaks grondgebied en weigerde om ze te verwijderen; en het verkocht de ISIS-olie op de zwarte markt. Er zijn beweringen dat de Turkse regering wist dat er sarin-gas werd overgebracht naar ISIS over Turks grondgebied. In november heeft Turkije een Russisch militaire straaljager neergeschoten, wat de grootste stap was om de huidige Turks-Russische betrekkingen te laten afkoelen, wat al begon toen Vladimir Poetin instapte om de ineenstorting van Syrië te voorkomen. (Dit bovenop de historische vijandigheden tussen Turkije, als de opvolger van de islamitische Ottomaanse heerschappij, en Rusland, als de zelfverklaarde verdediger van de Christelijke Orthodoxe Kerk.]

Rusland is woedend vanwege het neerhalen van het vliegtuig, en stelde een reeks economische sancties in tegen Turkije, waarvan de belangrijkste is de schorsing van het TurkStream project, bedoeld om de Russische gasexport naar Turkije te stimuleren. Turkije is de op een na grootste importeur van Russisch gas, na Duitsland.

Als een correctie op alle "problemen met de buren" van Turkije heeft Erdogan gewezen op de mogelijkheid van hernieuwde betrekkingen met Israël - dat op dit moment de laatste hand legt aan het mechanisme voor de ontwikkeling van grote offshore aardgasvelden. Erdogan zei in de Turkse media vorige week dat normalisering van de betrekkingen met Israël voordelen zou hebben voor Turkije. Aandringen dat Israël nog steeds de blokkade van Gaza moet eindigen (wat niet gebeurt), excuses moet maken, herstelbetalingen moet doen voor de vloot - desondanks heeft Erdogan toch zijn verlangen naar vooruitgang duidelijk gemaakt, en op zijn minst naar het Israëlische gas.

Het is niet zo dat de Turks-Israëlische relaties geheel werden verbroken. Sinds de vlootconfrontatie heeft de handel tussen Turkije en Israël zich verdubbeld, in de afgelopen vijf jaar, tot $ 5,6 miljard. Terwijl de wapenovereenkomsten die ondertekend waren voorafgaand aan 2010 in de wacht zijn gezet, is de handel in civiele producten als chemicaliën, landbouwproducten en industriële producten toegenomen. En bovendien verzenden in een van die "alleen mogelijk in het Midden-Oosten" verhalen, Turkse bedrijven goederen naar Israël over zee, en dan vervoeren ze die het hele land door naar Jordanië en daarbuiten, om te voorkomen dat het vervoer overland door Syrië gaat.

De basis voor de toename van de handel, met inbegrip van de verkoop van gas was er, en Israël heeft de prijs afgewogen en vond het acceptabel. Israël betaalt Turkije $ 20 miljoen. Turkije zal de Hamas-leiding uit Istanbul verdrijven en gas kopen van Israël.

Na in 2003 in functie te zijn gekomen, kreeg Erdogan een Turkije als een model voor democratisch bestuur in een islamitisch land. President Obama noemde hem een van de buitenlandse leiders met wie hij zich het meest comfortabel voelde. Maar Turkije speelde zoals altijd een dubbel spel. Het herstel van de betrekkingen met Israël is niet zozeer een politieke verzoening, maar meer een erkenning van het totale faillissement van Turkije's diplomatieke inspanningen in afgelopen vijf jaar.

Bron: When All Else Fails, Erdogan Calls Israel