www.wimjongman.nl

Israëls uitdagingen in de oostelijke Middellandse Zee

door Efraim Inbar - 14 oktober 2014</p>

Ongeveer 90 procent van de buitenlandse handel van Israël wordt uitgevoerd via de Middellandse Zee, waardoor een vrijheid van scheepvaart in dit gebied heel kritiek is voor het economisch welzijn van de Joodse staat. Bovendien, de nieuw gevonden offshore gasvelden in Israël kunnen het transformeren tot een energie onafhankelijk land, en één van de belangrijke exporteurs van gas, maar deze ontwikkelingen zijn wel gebonden aan het vermogen om een vrije maritieme doorgang veilig te stellen en de ontdekte energievelden te verdedigen. Terwijl de recente regionale beroering de strategische omgeving van Israël heeft verbeterd, doordat de Arabische vijanden afzwakken, is de Oostelijke Middellandse Zee veel problematischer geworden vanwege een grotere aanwezigheid van Russisch en Turks activisme, het potentieel voor meer terrorisme en conflicten over energie, en de komst van een Cypriotisch-Grieks-Israëlische as. De erosie van de orde van de staten rond de Middellandse Zee brengt ook de islamitische krachten met een duidelijk anti-westerse agenda naar voren, dus is er een culturele dimensie toe te voegen aan de verdeeldheid. [1]

De oostelijke Middellandse Zee regio

De Oost-Middellandse Zee ligt ten oosten van de 20e meridiaan en omvat kuststaten als Griekenland, Turkije, Syrië, Libanon, Israël, Gaza (een de facto onafhankelijke politieke eenheid), Egypte, Libië, en gedeeld Cyprus. De regio, die een grote supermacht competitie zag tijdens de koude oorlog, heeft nog steeds een strategische betekenis. Inderdaad, de Oost-Middellandse Zee is een arena van waaruit het mogelijk is om kracht te projecteren in het Midden-Oosten. Met belangrijke Oost-West routes, zoals de zijderoute en het Suezkanaal (de toegang naar de Perzische Golf en India) die daar liggen. Bovendien zijn de bronnen voor belangrijke internationale vraagstukken zoals de radicale Islam, het internationaal terrorisme en proliferatie van kernwapens ingebed in de regionale politiek.

De Oost-Middellandse Zee is ook belangrijk in termen van doorvoer van energie. Bijna 5 procent van het wereldwijde olie-aanbod en 15 procent van het wereldwijde vloeibaar aardgas worden vervoerd via het Suez-kanaal terwijl Turkije bijna 6 procent bezit van de wereldwijde oliehandel via de straat van de Bosporus en twee internationale pijpleidingen heeft. De ontdekking van nieuwe olie- en gasvelden voor de kust van Israël, Gaza, en Cyprus met het potentieel voor extra ontdekkingen in Syrië en Libanon, is een veelbelovende energieontwikkeling.

Afbraak van de Amerikaanse beveiligingsarchitectuur

De maritieme aanwezigheid van de Amerikaanse zesde vloot was ongeëvenaard in de periode na de koude oorlog, en Washington onderhield een militaire en politieke dominantie in het oostelijk Middellandse-Zeegebied. [2] Washington is er ook in geslaagd de regio te beheersen via een web van allianties met regionale machten. De meest prominente waren twee trilaterale relaties, die hun oorsprong in de koude oorlog hadden: VS-Turkije-Israël en VS-Egypte-Israël. [3] deze veiligheidsarchitectuur is nu kaduuk.

In het tijdperk na de koude oorlog is Ankara een strategisch partnerschap aangegaan met Jeruzalem, aangemoedigd door Washington. [4] Het feit dat de twee sterkste bondgenoten van de Verenigde Staten in het oostelijke mediterrane bij strategische en militaire kwesties samenwerkten, was erg belangrijk voor de belangen van de VS in de regio. Toch heeft de opkomst van de islamitische Rechtvaardigheid en Ontwikkeling Partij (Adalet ve Kalkınma Partisi, AKP) sinds de verkiezingsoverwinning van november 2002 geleid tot een heroriëntatie in het Turkse buitenlandse beleid dat, onder de AKP zich heeft gedistantieerd van het westen en ambities heeft ontwikkeld om de islamitische wereld te leiden. [5] Met Recep Tayyip Erdoğan aan het roer ondersteunt Turkije Hamas, een uitloper van de Moslimbroederschap; helpt het Iran zich te onttrekken aan sancties; helpt soennitische islamisten te verhuizen naar Syrië, en mulls bij een invasie van Syrië; het heeft doorgegeven anti-Amerikaanse en antisemitische samenzweringen terwijl het regime toenemend autoritarisme thuis toont. Bovendien is Turkije's NAVO-partnerschap problematisch geworden, met name nadat aan een Chinese onderneming het bouwen werd uitbesteed van een langeafstandslucht- en antiraketdefensie-architectuur. [6]

Het Turkse beleid dat gevoed wordt door Ottomaanse en islamitische impulsen, heeft geleid tot een activistische benadering naar het Midden-Oosten toe, en ook tot spanningen in de relatie met Israël. Dit werd duidelijk na de poging in mei 2010 door een Turks schip, de Mavi Marmara, om de Israëlische marine blokkade van Gaza te breken. In oktober 2010 heeft de nationale Veiligheidsraad van Turkije zelfs Israël geïdentificeerd als een van de belangrijkste bedreigingen voor het land in haar officiële politieke document, het "Rode Boek". Deze ontwikkelingen hebben de fundamenten afgebroken waarop ons beleid in het oostelijk Middellandse-Zeegebied heeft gerust.

Stabiliteit in het oostelijk Middellandse-Zeegebied heeft ook geprofiteerd van de VS-Egyptisch-Israëlische driehoek, die begon toen President Anwar Sadat in de jaren zeventig besloot om over te schakelen richting pro-VS, en vervolgens vrede te sluiten met Israël in 1979. Egypte, de grootste Arabische staat, draagt veel gewicht bij in het oostelijke Middellandse-Zeegebied, het Midden-Oosten en Afrika. Sadat's opvolger, Husni Mubarak, bleef bij de pro-Amerikaanse houding tijdens het tijdperk na de koude oorlog. Het samenvallen van belangen tussen de Verenigde Staten, Egypte en Israël diende onder andere de Pax Americana in het oostelijk Middellandse-Zeegebied.

Nu de VS-Egyptisch-Israëlische relatie onder druk staat sinds Mubaraks afzetting in februari 2011 zetten de Egyptische militairen hun samenwerking met Israël door met de militaire clausules van het vredesverdrag van 1979. Maar de Moslim Broederschap, die via de stembus aan de macht kwam, was zeer gereserveerd in de betrekkingen met Israël. De broederschap zag het als een theologische misstap. Bovendien heeft de broederschap in principe anti-Amerikaanse gevoelens, die enigszins werden gedempt door eisen van realpolitik, vooral door de onverwachte steun verleend door de Obama-regering. [7]

Het Egyptische leger verwijderde het Moslim Broederschap regime in juli 2013 met een verdere ondermijning van de trilaterale relatie, omdat de Amerikaanse regering de stap als een "ondemocratisch" ontwikkeling beschouwde. Washington heeft zelfs gedeeltelijk haar steun aan Egypte opgeschort in oktober 2013, waardoor er extra spanning kwam in de betrekkingen met Caïro. Dit kwam direct na de annulering van de gezamenlijke militaire oefening Bright Star door President Obama en het Pentagon dwong tot achterhouden van de levering van wapensystemen. De Amerikaanse steun is nu gebonden aan een "geloofwaardige vooruitgang inclusief een democratisch gekozen civiele regering via vrije en eerlijke verkiezingen." [8] Israëlische diplomatieke inspanningen om Washington te overtuigen niet zo te handelen in haar democratische, missionaire ijver zijn slechts gedeeltelijk geslaagd. [9] Deze ontwikkelingen hebben een potentieel nuttige samenwerking verhinderd tussen Caïro, Jeruzalem en Washington.

De turbulentie in de Arabische wereld sinds 2011 heeft ook de erosie onderstreept in het Amerikaanse standpunt. Dit is deels te wijten aan het buitenlandse beleid van de Obama-regering dat gekarakteriseerd kan worden als opzettelijke "multilaterale bezuinigingen... ontworpen om de overzeese verbintenissen van de Verenigde Staten te beknotten, en het herstellen van haar reputatie in de wereld, en een verschuiving van lasten naar de mondiale partners." [10] Het is ook deels te wijten aan Washingtons verwarde en tegenstrijdige reacties op de gebeurtenissen in de Arabische opstanden. [11] Bovendien ontlokte de ondoordachte belofte van een militaire actie in Syrië in reactie op het gebruik van chemische wapens door Assad en de daaropvolgende politieke acrobatiek om het toch te voorkomen, veel spot. [12]

Dit werd gevolgd door de nucleaire deal in november 2013, uitgewerkt tussen de P5+1 groep en Iran, waardoor de Islamitische Republiek bezig blijft met het verrijken van uranium, alsmede bewapening en raketsystemen, de levering ervan - dat in het oostelijk Middellandse-Zeegebied (en elders) werd bekeken als een grote diplomatieke overwinning voor Teheran. Regionale leiders hebben Washington zich zien terugtrekken uit Irak en Afghanistan, zichzelf bezighouden (of sussen) van de vijanden in Iran en Syrië, en het verlaten van bevriende heersers. Dit alles heeft de algemene perceptie versterkt van een zwak en verward Amerikaans buitenlandse beleid.

Uitgeput door de oorlogen in Afghanistan en Irak en gezegend met nieuwe energievondsten, wil Washington niet meegesleurd worden in de meerdere conflicten in een Midden-Oosten dat niet langer centraal in haar eigen belangen lijkt te staan. Als de afhankelijkheid op energiegebied afkalft, verliest Washington blijkbaar haar interesse in het oostelijk Middellandse-Zeegebied en het aangrenzende Midden-Oosten. Dit parallel aan de aankondiging van Obama in november 2011 over het "opnieuw balanceren van het Azië-beleid." [13] De opkomst van China is een begrijpelijke strategische reden voor de versterking van de Amerikaanse militaire aanwezigheid in Azië. Terwijl er weinig is gedaan aan de uitvoering van Azië als scharnierpunt, hebben bezuinigingen in de Amerikaanse defensie-begroting duidelijk aangeven dat zo'n prioriteit ten koste gaat van Washingtons aanwezigheid elders, met inbegrip van het oostelijk Middellandse-Zeegebied. De aanwezigheid van de Amerikaanse Marine in het Middellandse-Zeegebied is geslonken na het einde van de koude oorlog evenals de behoeften van het voeren van de oorlogen in Irak en Afghanistan. [14] Op het hoogtepunt van de koude oorlog telde de zesde vloot regelmatig één of twee vliegdekschip-taakgroepen; vandaag bestaat het uit een commandoschip en wat kleinere vaartuigen zoals torpedobootjagers. Terwijl het Amerikaanse leger nog steeds zou kunnen handelen in het oostelijk Middellandse-Zeegebied, is de algemene perceptie in de regio dat het de Obama-regering ontbreekt aan politieke wil en vaardigheden om dit te doen.

De mogelijkheid dat de Europese bondgenoten in de NAVO of de Europese Unie de Amerikaanse positie in het oostelijk Middellandse-Zeegebied zullen opvullen, wordt niet serieus genomen. Europa is niet eens een echte strategische acteur, omdat het hen ontbreekt aan de nodige militaire middelen, een duidelijke strategische visie, evenals de politieke wil om de rol van Amerika op zich te nemen. Anderen, zoals Rusland, dat al lang een basis in Syrië heeft, misschien wel.

Groeiende islamitische aanwezigheid

Elementen van de radicale islam zijn steeds krachtiger aanwezig rond het Oost-Middellandse-Zeegebied. De moslimmeerderheid-landen ondervinden moeilijkheden bij het ondersteunen van de gewenste structuren, moeten rekening houdend met de politieke krachten van de islamitische met een steeds grotere invloed. Inderdaad, de islamitische tendensen in Libië, Egypte, Gaza, Libanon, Syrië en Turkije bedreigen de huidige onbeperkte toegang tot het gebied voor Israël en het westen.

Libië blijft chaotisch drie jaar na de opstand tegen Mu'ammar al-Qaddafi. Dergelijk gebrek aan orde kan leiden tot het uiteenvallen van de staat en staat meer vrijheid van handelen toe aan de moslim-extremisten. [15] Libië is de oostelijke buur van Egypte, dat nu weer geregeerd wordt door het leger, maar het is te voorbarig om te concluderen dat de islamitische elementen slechts een ondergeschikte rol zullen spelen in het opkomende politieke systeem. Ze sturen nog steeds menigten aan in de straten van de Egyptische steden om het nieuwe militaire regime te destabiliseren. Afgezien van de belangrijke Middellandse-Zeehavens bepaalt Egypte ook het Suez-kanaal, wat een kritische doorgang voor Europa is in de koppeling aan de Perzische Golf en het Verre Oosten dat in de handen van islamisten zou kunnen vallen.

Zelfs als het Egyptische leger in staat is om de islamitische krachten thuis in te perken, is de greep op het Sinaï-schiereiland zwak. Onder majoor Abdel Fattah al-Sisi zijn de pogingen de soennitische jihadisten te verjagen, die door de Sinaï zwerven, wel toegenomen, maar een volledige Egyptische soevereiniteit is niet hersteld. Dit kan leiden tot de "Somalizatie" van het schiereiland, en is negatief op het gebied van de veiligheid van de scheepvaarthandel langs de Middellandse Zee, de doorvaart van het Suez-kanaal, en de Rode Zee. Het nabijgelegen Gaza wordt momenteel bestuurd door Hamas, een radicale islamitische organisatie, gelieerd met Iran. Inperking van de islamitische dreiging uit de Gazastrook blijft een serieuze uitdaging.

In het noorden van Israël, langs de Middellandse Zeekust, zit Libanon, een staat in het teken van de radicale shi-itische Hezbollah. Het heeft al aanspraak gemaakt op sommige van de gevonden Israëlische offshore gasvelden. Bovendien oefent Syrië, die een vijand van Israël is en lange tijd bondgenoot van Iran, aanzienlijke invloed uit in Libanon. Als het regime Assad aan de macht blijft, maar elke opvolger van het Syrische regime zou islamitisch en anti-westers zijn.

Verderop langs de oostelijke mediterrane kustlijn ligt Turkije dat door de AKP wordt geregeerd. Een combinatie van Turks nationalisme, neo-Ottomaanse nostalgie en Islamitische Jihad impulsen heeft Ankara uit de buurt geduwd van een pro-westerse buitenlandse oriëntatie richting een agressieve houding in verschillende regionale kwesties. Turkije is geïnteresseerd in het verkrijgen van de controle over de maritieme gasvelden in de oostelijke Middellandse Zee, die haar energieafhankelijkheid van Rusland en Iran zou beperken en helpen haar ambities te vervullen om te dienen als een energiedoorgang naar het westen. Dit zet Ankara op gespannen voet met Nicosia en Jeruzalem, die interesse delen in het ontwikkelen van de koolwaterstofvelden in hun exclusieve economische zones, en om gas te exporteren naar het energie-dorstige Europa. Inderdaad, Ankara heeft ook zijn maritieme spieren laten zien door te dreigen met een escort voor flottieljes om te proberen de Israëlische blokkade op Gaza te breken.

Westelijk van Turkije ligt Griekenland, een democratische, westerse staat met een belang in de bescherming van de Grieks-Cyprioten voor een islamitische overheersing ten westen van Turkije. Echter, het militaire vermogen om de Turkse uitdaging partij te geven zijn beperkt en zucht onder de economische problemen. Vele Oost-Middellandse-Zeelanden zouden ook waarschijnlijk de terugkeer van Cyprus naar Turkse (en moslim) overheersing begunstigen. Deze voorkeur introduceert een cultureel aspect aan het opkomende evenwicht van de macht.

Een nieuwe strategische vergelijking

Er is nu een machtsvacuüm in het oostelijk Middellandse-Zeegebied en een onzekere toekomst. Verschillende ontwikkelingen zijn opmerkelijk: een opleving van de Russische invloed, het potentieel voor een Turkse agressie, de opkomst van een Israëlisch-Grieks-Cypriotische as, een grotere terroristische dreiging, een groter Iraans vermogen om macht te tonen in de regio, en het potentieel voor oorlogen over gasvelden.

Rusland: Het machtsvacuüm maakt het makkelijker voor Moskou om iets van zijn verloren invloed na het einde van de koude oorlog te heroveren. Terwijl de Amerikaanse en Europese marine-aanwezigheid in de regio jarenlang gestaag is afgenomen aangezien deze arena werd geien als van afnemende belang, heeft Rusland de Tartus marinebasis behouden aan de Syrische kust en geleidelijk aan de omvang van de vloot verbetert met geïntensiveerde patrouilles in de Oost-Middellandse Zee, wat ongeveer samenvalt met de escalatie van de Syrische burgeroorlog. [16] Moskou heeft haar nieuwe militaire voetafdruk in het oostelijk Middellandse-Zeegebied onderstreept door meerdere Russische Marine oefeningen. Tijdens zijn bezoek aan de Zwarte Zeevloot in februari 2013, heeft de Minister van defensie Sergei Shoigu benadrukt dat het "Middellandse-Zeegebied de kern was van alle essentiële gevaren voor Ruslands nationale belangen" en dat verdere gevolgen van de Arabische omwentelingen het belang van de regio verhogen. Kort daarna heeft hij de oprichting aangekondigd van een zeemacht in de Middellandse Zee "met een permanente basis". [17]

Moskou kreeg ook de volledige toegang tot een Cypriotische poort. [18] Een lid van de Europese Unie maar niet van de NAVO, en zich pijnlijk bewust dat het westen waarschijnlijk geen geloofwaardige garantie is tegen een potentiële Turkse agressie, heeft Nicosia tot het besef laten komen dat Moskou een macht kunnen bieden in de afschrikking tegen Ankara. [19]

Russische diplomatie en materiële steun is ook cruciaal geweest om Bashar al-Assad van Syrië aan de macht te houden, en maakte van Moskou een stilzwijgende bondgenoot van Iran. [20] Niet minder belangrijk is Ruslands toegenomen invloed in Egypte - de belangrijkste Arabische staat - na de militaire coup. Volgens veel rapporten werd een grote wapendeal, ten bedrage van $ 2-3 miljard dollar en marinefaciliteiten in de haven van Alexandrië, besproken tussen de twee landen aan het begin van 2014. Als deze deals zich inderdaad materialiseren, zou dit een belangrijke verandering in het Egyptische beleid betekenen. Het is niet duidelijk of de westerse mogendheden volledig het strategisch belang begrijpen van Egypte's toenadering tot Rusland.

Ondanks zijn problemen met islamitische radicalen, die Moskou thuis heeft, onderhoudt het toch goede betrekkingen met Hamas. In tegenstelling tot de meesten van de internationale gemeenschap, die Hamas in 2006 een terroristische organisatie achtten, heeft de Russische regering een delegatie van de Hamas uitgenodigd naar Moskou voor gesprekken. [21] In 2010, samen met Turkije, heeft Rusland zelfs opgeroepen om Hamas in te brengen in het diplomatieke proces om een Israëlisch-Palestijnse overeenkomst te bereiken. [22]

Tot slot, Rusland — een energieproducent — heeft belangstelling getoond voor de nieuw ontdekte offshore energievelden. [23] In juli 2012 bezocht de Russische president Vladimir Putin Israël om onder andere de gasvelden te bespreken. Moskou ondertekende in december 2013, een 25-jarige energiedeal met Syrië dat de weg opende voor de uiteindelijke overgang naar het oostelijke mediterrane van het gasrijke Oostelijk Middellandse Zee. [24]

Turkije: De Russische inbreuk heeft zijn parallel in een grotere Turkse assertiviteit. Onder bepaalde voorwaarden kan Ankara zich laten verleiden om te profiteren van zijn conventionele militaire superioriteit om zaken af te dwingen door militaire actie in verschillende arena's, met inbegrip van de Aegean, Cyprus, Syrië, en, misschien zelfs Irak. Het mogelijke uiteenvallen van Syrië en de eventuele oprichting van een onafhankelijke grotere Koerdistan zouden stimulansen zijn voor een Turkse interventie. De ineenstorting van het eerdere buitenlandse beleid in de AKP, genaamd "nul problemen" met de buren van Turkije, kan Ankara pushen tot een openlijke confrontatie. Agressief Russisch gedrag op de Krim kan dergelijke tendensen versterken.

Ook kan Turkije's honger naar energie en het streven om een energie-brug te zijn naar Europa leiden tot agressief gedrag. Turkse oorlogsschepen hebben vaartuigen lastiggevallen in hun zoektocht naar olie en gas bij Cyprus. [25] Cyprus is ook het belangrijkste station voor een door Turkije gewenste pijpleiding van de Levant gasbekken naar Turkije toe voor uitvoer naar Europa. Ankara zou zelfs geneigd zijn de verovering van Cyprus te voltooien, wat men is begonnen door het binnengevallen van het noordelijk deel van het eiland in 1974 en het bezette.

Ankara is begonnen met een militaire modernisering en heeft ambitieuze plannen. De Turkse zeemacht is de grootste in het oostelijke mediterrane.[26] In maart 2012 schetste de Marine commandant admiraal Murat Bilgel Turkije's strategische doelstelling "niet alleen te werken in de kuststreek, maar ook op de volle zee," met volle zee als het oostelijk Middellandse-Zeegebied. Het besluit van december 2013 voor de aankoop van een grote 27.500-ton landingsvaartuig voor het vervoer van meerdere tanks, helikopters, en meer dan duizend troepen, weerspiegelt de wens om een zeemacht in de regio te worden. [27]

Israël, Cyprus en Griekenland: De Turkse bedreigingen en acties hebben Israël, Cyprus en Griekenland dichter bij elkaar gebracht. Buiten het blokkeren van een revisionistisch Turkije om, zijn er gemeenschappelijke belangen op het gebied van een continuïteit in de energievoorziening, en delen de drie staten ook een ongerustheid over het oostelijk Middellandse-Zeegebied dat steeds meer islamitisch wordt. Athene, Jeruzalem en Nicosia hopen de werkzaamheden van hun lobby in Washington te coördineren in het sensibiliseren van de Amerikaanse regering vanwege hun zorgen. Nu het te kampen heeft met een economische crisis, wil Griekenland de nieuwe banden met Israël stimuleren, het toerisme en de investeringen, met name in de gassector, met de verdieping van het militaire partnerschap met een machtig land in de regio. [28] Bovendien heeft het opkomende informele Grieks-Israëlische bondgenootschap het potentieel om Israël dichter bij Europa te brengen in het matigen van sommige pro-Palestijnse vooringenomenheid dat af en toe door de Europese Unie wordt getoond.

Na Benjamin Netanyahu's bezoek aan Griekenland in augustus 2010, is er een brede en veelzijdige samenwerking geweest tussen de twee landen, voor cultuur, toerisme en economie. Op het gebied van samenwerking werd de mogelijkheid besproken van het creëren van een driehoek - Israël-Cyprus-Griekenland - met Griekenland als de doorgang voor de Israëlische en Cypriotische gasexport naar de rest van Europa. [29] Met een dergelijke ontwikkeling kan het continent haar energieafhankelijkheid van Rusland verminderen. [30] Een ander project dat een verdere verbetering van de banden kan geven tussen de landen is een voorgestelde onderzeese elektrische stroomkabel tussen Israël, Cyprus en Griekenland. Momenteel zijn Israël en Cyprus geïsoleerd op het gebied van elektriciteit en hebben geen export of import van energie.

Grieks-Israëlische militaire samenwerking heeft zich reeds gemanifesteerd in een serie van multinationale — Griekenland, Israël en Verenigde Staten — gezamenlijke lucht- en zee oefeningen onder de namen Noble Dina[31] en de blauwe vlag (waaronder een Italiaans contigent). [32] Griekenland heeft ook samengewerkt met Israël in juli 2011 door te voorkomen dat schepen vertrokken naar Gaza. [33]

Internationaal terrorisme: Ontwikkelingen in de Arabische landen van het oostelijk Middellandse-Zeegebied waarbij de dreiging van het internationale terrorisme is gestegen. Als leiders hun greep over het grondgebied verliezen en grenzen meer doorlaatbaar zijn geworden, krijgen daarmee gewapende groeperingen en terroristen meer vrijheid van handelen. Bovendien, beveiligingsdiensten die het terrorisme negatief behandelden zijn getroffen door de binnenlandse politiek en sommige hebben hun efficiëntie verloren. Sinaï is verworden tot een transitoroute voor Iraanse wapens naar Hamas en een basis voor terroristische aanslagen tegen Israël. Hamas heeft zelfs raketproductielijnen opgezet in de Sinaï in een poging om haar activa te beschermen door te geloven dat Jeruzalem geen doelen binnen Egypte aan zal vallen uit angst om zo de bilaterale betrekkingen te ondermijnen. [34] Syrië is ook een toevluchtsoord geworden voor de vele islamitische groepen als gevolg van de burgeroorlog.

Bovendien, als de verzwakte of mislukte staten hun controle verliezen over het veiligheidsapparaat en nationale arsenalen van conventionele en niet-conventionele wapens kwetsbaar zijn geworden, is dat iets dat kan resulteren in de opkomst van steeds meer goed bewapende, politiek ontevreden groepen die Israël willen schaden. Bijvoorbeeld, na de val van Kaddaffi bereikten de Libische SA-7 antiluchtdoelraketten en anti-tank-raket-aangedreven granaten Hamas in Gaza. [35] In het geval dat het Syrische regime zal instorten, zouden Damascus' geavanceerde arsenaal, met inbegrip van chemische wapens, kust-tot-schip raketten, luchtverdedigingssystemen en ballistische raketten in allerlei soorten kunnen eindigen in de handen van Hezbollah of andere radicale elementen. [36]

Tot slot, de terroristische activiteiten kunnen de navigatie via het Suez-kanaal ongunstig beïnvloeden, een belangrijk doorvoerpunt. Salafistische jihadistische groepen hebben het kanaal al meerdere malen aangevallen. [37]

De Iraanse aanwezigheid: De teruggang van de Amerikaanse macht, de timiditeit van de Europeanen, en de onrust in de Arabische wereld hebben de Iraanse aantasting van het oostelijk Middellandse-Zeegebied vergemakkelijkt. Inderdaad, Teheran's pogingen om haar marine-aanwezigheid te stimuleren in het Middellandse-Zeegebied maken deel uit van een ambitieus programma om een marinestaat op te bouwen en haar macht te projecteren ver buiten de Iraanse grenzen. [38] Teheran zou graag de mediterrane bondgenoten: Syrië, Hezbollah in Libanon en Hamas in de Gazastrook willen voorzien. Met het betreden van het Middellandse-Zeegebied versterkt ook Iran de toegang tot de islamitische landen in de Balkan, namelijk Albanië, Bosnië en Kosovo. Teheran heeft een duidelijk belang bij de uitkomst van de Syrische burgeroorlog. Assad's greep op de macht is van cruciaal belang voor de "sjiitische halvemaan" vanuit de Perzische Golf tot aan de Levant, die de Iraanse invloed in het Midden-Oosten en het Oost-Middellandse Zee gebied zou versterken. Teheran heeft ook een versterkte maritieme samenwerking met Moskou, gezien als een potentiële partner in de inspanningen van het beperken van de Amerikaanse invloed. [39]

Oorlogen over gasvelden: De ontdekking van gasvelden in de Oost-Middellandse zee kon de potentiële spanningen in deze regio steeds meer sneller doen escaleren. Concurrerende aanspraken op de gasvelden door Israëls voormalige bondgenoot Turkije evenals door haar buurman Libanon (nog steeds in een staat van oorlog) hebben een opeenhoping van Marinetroepen gebracht in de Levant-bekken door een aantal staten, met inbegrip van Rusland. Israëls bronnen en de Marine-aanwezigheid bieden bescherming maar zijn ook nieuwe doelen op zee aan de niet-statelijke vijanden, Hezbollah en Hamas.

Zich bewust van deze bedreigingen heeft de Israel Defense Forces stafchef, Lt. Gen. Benny Gantz, het Marineplan goedgekeurd om vier offshore patrouillevaartuigen toe te voegen. [40] Kringen in de Israëlische defensie hopen dat Israël haar Marine-uitbreiding, gecombineerd met voortdurende verbeteringen van de land- en luchtmacht versterkingen, en de samenwerking met Griekenland en Cyprus, een pauze zal geven aan alle regionale spelers die overwegen om de Middellandse Zee tot het volgende grote gebied van een slagveld om te keren. Inderdaad, de Israëlische marine bereidt zich nu voor op de verdediging van de offshore gasvelden van Israël. [41]

De toekomstige rol van Rusland in deze ontwikkelingen is niet duidelijk. Sommige analisten geloven dat Moskou vooral geïnteresseerd is in de marketing van de energierijkdom in de regio. Beveiligen van gasreserves in het oostelijke Middellandse Zee helpt ook Moskou om haar machtspositie te beschermen als een leverancier van aardgas naar West-Europa, wat zou kunnen worden aangevochten door de nieuwe concurrenten in de regio. Verder kunnen vertragingen en onderbrekingen in de gasleverantie naar Europa verder de rol van Rusland versterken als een belangrijke energieleverancier naar Europa en de prijzen hoog houden, wat gunstig is voor Moskou. Bovendien, zoals de crisis in de Oekraïne aangeeft, is geopolitiek nog steeds een dominante factor in de Russische besluitvorming.

Conclusie

Stabiliteit in het oostelijk Middellandse-Zeegebied kan niet langer als iets vanzelfsprekends worden beschouwd nu de Amerikaanse troepen zich terugtrekken. Europa, een onmachtige internationale acteur, kan niet het resulterende politieke vacuüm opvullen. Rusland onder Poetin versterkt haar maritieme aanwezigheid. Groeiende islamitische vrijheid van handelen is een dreiging voor de regio. Turkije is niet langer een trouwe bondgenoot van het westen, en heeft een eigen mediterrane agenda en het militaire vermogen om kracht uit te oefenen om haar doelen te bereiken. Tot nu toe heeft een groeiende Russische assertiviteit de loop van het Turkse buitenlandse beleid niet veranderd. Het storende potentieel van disfunctionele staten, de toegang van Iran tot de mediterrane wateren, en interstatelijke concurrentie voor energiebronnen zijn ook een destabilisering voor de regio. Maar het is niet duidelijk of de westelijke mogendheden, met name de Verenigde Staten, zich de mogelijkheid bewust zijn van een verlies van het oostelijke deel van de Middellandse Zee aan Rusland en de radicale islam, en op geen enkele manier voorbereiding treffen om een dergelijk scenario te voorkomen. Amerikaanse naïviteit en Europese goedgelovigheid zouden wel eens zeer kostbaar kunnen worden in strategische termen.

Het Israëlische perspectief op de oostelijke mediterrane regio wordt gekleurd door de noodzaak om de vrijheid van de maritieme routes voor de buitenlandse handel zeker te stellen voor de nieuw gevonden gasvelden. Terwijl de strategische ligging zich in het algemeen heeft verbeterd in het Midden-Oosten, ziet Jeruzalem een verslechtering van dat milieu in het oostelijk Middellandse-Zeegebied. Een groeiende Russische aanwezigheid en een Turkse assertiviteit zijn strijdig met de belangen van Israël. Ontwikkelingen langs de oevers van het oostelijk Middellandse-Zeegebied verminderen ook de stabiliteit en vergroten de kans op meer islamitische uitdagingen.

In termen van beschavingen heeft in het verleden het oostelijk Middellandse-Zeegebied gediend als een twistpunt tussen Perzië en de oude Grieken, tussen de Osmanen en de Venetianen. Het is nu weer de locatie waar de strijd tussen Oost en West plaatsvindt. Na de koude oorlog verplaatsten de grenzen zich van het westen naar het Oosten. Nu kunnen ze zich weer gemakkelijk verplaatsen in de andere richting.

Efraim Inbar, directeur van het Begin-Sadat (KS BESA) centrum voor Strategische Studies, is hoogleraar politieke studies aan de Bar-Ilan University en een Shilman-Ginsburg schrijver medewerker aan het Midden-Oosten-Forum.

Bron: Israel's Challenges in the Eastern Mediterranean :: Middle East Quarterly